Dilbilgisi (Gramer) bilgisi açısından yardımcı fiiller, cümleye eklenen fiil ekleridir. Yardımcı fiiller cümleye anlam katmak için kullanılır. Ek fiil olarak da bilinen yardımcı fiiller Türkçede en çok kullanılan fiillerdir. Türkçede 6 tane yardımcı fiil vardır.
Yardımcı Fiiller (Ek Fiiller) Listesi
Türkçede 6 tane yardımcı fiil vardır. Bu yardımcı fiiller şunlardır: “var, yok, idi, imiş, ise, ile”
-
Var: Bulunmak, mevcut olmak anlamına gelir.
-
Yok: Bulunmamak, mevcut olmamak anlamına gelir.
-
İdi: Geçmiş zaman eki olup “idi” ile birlikte “i” ve “d” ekleri de yardımcı fiil olarak kullanılabilir. Örneğin; “gitti” kelimesi “git” ve “ti” eklerinden oluşur.
-
İmiş: Geçmiş zaman eki olup “im” ve “iş” ekleri de yardımcı fiil olarak kullanılabilir. Örneğin; “gider” kelimesi “git” ve “er” eklerinden oluşur.
-
İse: Bir şeyi başka bir şeyle karşılaştırmak anlamına gelir.
-
İle: Beraberlik anlamı taşır ve iki şeyi birbirine bağlar.
Var
“Var” kelimesi Türkçede en çok kullanılan yardımcı fiillerden birisidir. Bu kelime cümlede bulunmak, mevcut olmak, bir şeyin var olduğunu ifade etmek için kullanılır. Örneğin; “Ben burada varım.” cümlesinde “var” kelimesi o an orada bulunmak anlamında kullanılmıştır. Yine “Kitap masanın üstünde var.” cümlesinde ise kitapla ilgili mevcut olmak anlamında kullanılmıştır.
Yok
“Yok” kelimesi ise bulunmamak, mevcut olmamak anlamında kullanılır. Örneğin; “Ben burada yokum.” cümlesinde “yokum” kelimesi o an orada bulunmadığımı ifade etmek için kullanılmıştır. Yine “Masanın üstünde kitap yok.” cümlesinde ise kitapla ilgili bulunmamak anlamında kullanılmıştır.
İdi
“İdi” kelimesi de Türkçede en çok kullanılan yardımcı fiillerden bir diğeridir. Bu kelime geçmiş zaman eki olup cümlede var olan öznenin geçmişte var olduğunu ifade eder. Örneğin; “Ben okulda idim.” cümlesinde “idi” eki geçmişte okulda bulunduğumu ifade eder.
İmiş
“İmiş” kelimesi de geçmiş zaman eki olup cümlede var olan öznenin geçmişte var olduğunu ifade eder ancak buradaki kullanım dolaylı anlatım içindir. Örneğin; “O, okulda imiş.” cümlesinde “imş” eki dolaylı anlatımla beraber geçmişte okulda bulunma anlamı taşır.
İse
“İse” kelimesi bir şeyi başka bir şeyle karşılaştırmak için kullanılır. Örneğin; “Seni seviyorum ama sen beni sevmiyorsan.” cümlesinde “ise” kelimesi iki farklı durumu birbirine bağlar ve bir şeyi başka bir şeyle karşılaştırır.
İle
“İle” kelimesi ise iki şeyi birbirine bağlar ve beraberlik anlamı taşır. Örneğin; “Ali ile Ayşe okula gitti.” cümlesinde Ali ve Ayşe’nin beraber okula gittiğini ifade eder.
Yardımcı Fiiller (Ek Fiiller) Kullanımı ve Özellikleri
Türkçede bulunan yardımcı fiiller cümleye eklenerek öznenin ya da nesnenin durumunu belirtirler. Yardımcı fiiller cümlede özne olmadan tek başına kullanılmazlar. Yardımcı fiiller bir cümlede geçmiş zaman anlatmak için kullanılıyorsa ‘-di’ eki geçmiş zaman eki olarak, belirsizlik bildirmek için ‘-mış’ eki belirsizlik bildirir.
Kullanım Örnekleri
“Var” ve “yok” yardımcı fiilleri, bir şeyin var olup olmadığını belirtirler:
-
Masada kitap var.
-
Masada kalem yok.
“İdi” ve “imş” yardımcı fiilleri geçmişteki bir durumu belirtirler:
-
Okulda idim.
-
Kitap okuduğunu imiş.
“İse” ve “ile” yardımcı fiilleri ise iki durumu karşılaştırmak veya iki şeyi bir araya getirmek için kullanılır:
-
Oyun çok güzeldi, filmi ise izleyemedim.
-
Ali ile Ayşe sinemaya gitti.
Özellikleri
-
Yardımcı fiiller sadece cümlede öznenin ya da nesnenin durumunu belirtmek için kullanılırlar.
-
Yardımcı fiiller tek başına kullanılmazlar.
-
Yardımcı fiiller cümlede özne veya nesne varsa kullanılırlar.
-
Yardımcı fiillerin hepsi geçmiş zaman ekidir.
-
Yardımcı fiiller cümlede belirsizlik bildirirler.