Tez yazım süreci, yüksek lisans ve doktora öğrencileri için akademik kariyerin en önemli adımlarından biridir. Bu süreç, derinlemesine bir araştırma, titiz bir yazım süreci ve sürekli bir öz disiplin gerektirir. Özellikle Türkiye’de yüksek lisans ve doktora tezi yazımında belirli standartlar, kurallar ve yönetmelikler bulunur. Bu nedenle, tez yazım sürecine başlamadan önce bu kuralları ve beklentileri anlamak büyük önem taşır. Bu yazımızda tez yazımında dikkat edilmesi gerekenler, tez yazım teknikleri ve Türkiye’de yüksek lisans ve doktora tezi yazımında uyulması gereken kurallar hakkında kapsamlı bilgiler sunacağız.
Yüksek Lisans ve Doktora Tezi Yazımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
1. Konu Seçimi
Tez yazım sürecinin belki de en kritik adımı konu seçimidir. Seçtiğiniz konunun hem ilginizi çekmesi hem de alanınızdaki literatürde yeterince araştırılmamış olması önemlidir. Ayrıca, seçtiğiniz konunun kapsamını iyi belirlemelisiniz; çok geniş ya da çok dar olmamalıdır.
2. Araştırma Sorusu Belirleme
Seçtiğiniz konu çerçevesinde net ve açık bir araştırma sorusu belirlemeniz gerekir. Bu soru, çalışmanızın odak noktasını oluşturur ve araştırma yöntemlerinizi belirlemenize yardımcı olur.
3. Literatür Taraması
Literatür taraması, seçtiğiniz konu ve araştırma sorusu etrafında mevcut bilgileri toplamak için gereklidir. Bu süreç, daha önce yapılmış çalışmaları incelemeyi, boşlukları belirlemeyi ve kendi araştırmanızı bu boşlukları dolduracak şekilde konumlandırmayı içerir.
4. Araştırma Yöntemi Seçimi
Araştırma sorunuza yanıt vermek için kullanacağınız yöntemleri belirlemelisiniz. Nicel, nitel ya da karma yöntemler kullanabilirsiniz; bu, araştırma sorunuzun doğasına bağlıdır. Seçtiğiniz yöntemlerin geçerli ve güvenilir olması önemlidir.
5. Veri Toplama
Seçtiğiniz yöntemlere bağlı olarak veri toplama sürecine gireceksiniz. Bu aşamada anketler, görüşmeler, gözlemler ya da belgeler gibi farklı veri toplama araçları kullanabilirsiniz.
6. Veri Analizi
Topladığınız verileri analiz etmelisiniz; bu, istatistiksel analizlerden içerik analizine kadar çeşitli yöntemleri içerebilir. Analiz sonucunda elde ettiğiniz bulguları açık ve net bir şekilde raporlamalısınız.
7. Tez Yazımı
Tez yazım aşamasında çalışmanızın tüm bölümlerini (giriş, literatür taraması, yöntem, bulgular, tartışma) yazmalısınız. Bu süreç, zaman alıcı olabilir; bu nedenle erken başlamanız önemlidir. Yazım sırasında tez formatına dikkat etmeli ve tez yazım kurallarına uymalısınız. Ayrıca, tezinizin dili ve üslubu akademik standartlara uygun olmalıdır.
Tez Yazım Teknikleri
Tez yazım sürecinde kullanabileceğiniz çeşitli teknikler ve stratejiler vardır; bunlar arasında:
1. Zaman Yönetimi
Tez yazımı uzun bir süreçtir ve zaman yönetimi bu süreçte başarılı olmanın anahtarıdır. Her gün belirli bir süre tez çalışmasına ayırmak, ilerlemenizi garanti eder. Ayrıca, her bölüm için son tarihler belirlemek, motivasyonunuzu artırabilir.
2. Not Alma
Araştırmalarınızı yaparken etkili not alma teknikleri kullanmak önemlidir. Örneğin, kaynakların bibliyografik bilgilerini doğru bir şekilde kaydetmek, atıf yaparken başınızı ağrıtmaz. Ayrıca, önemli bulguları, kavramları ya da alıntıları not almak da yazım aşamasında size kolaylık sağlar.
3. Taslak Oluşturma
Tezinizi yazmadan önce bir taslak oluşturmak, düşüncelerinizi organize etmenin etkili bir yoludur. Taslak oluştururken her bölümün ana noktalarını ve alt başlıklarını belirleyebilirsiniz; bu, yazım sürecini daha akıcı hale getirir.
4. Geri Bildirim Alma
Tez danışmanınızdan ve diğer akademik kişilerden geri bildirim almak önemlidir. Geri bildirimler, tezinizi geliştirmenin yanı sıra hataları erken tespit etmenize de yardımcı olabilir. Yazdığınız bölümleri sık sık gözden geçirip geri bildirim isteyin.
Yüksek Lisans ve Doktora Tezi Yazımında Uyulması Gereken Kurallar
Türkiye’de yüksek lisans ve doktora tezi yazımında uyulması gereken belirli kurallar vardır; bunlar genel olarak Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara dayanır ve üniversitelerin kendi tez yazım kılavuzlarında detaylandırılır.
A. Tez Formatı
-
Sayfa Düzeni: Tezinizin sayfa düzeni, üniversitenizin tez yazım kılavuzunda belirtilen ölçülere göre olmalıdır; genellikle A4 kağıdı üzerinde sol kenar boşluğu daha geniş olmalıdır.
-
Font ve Boyut: Metin fontu genellikle Times New Roman ya da Arial olmalı ve boyutu 12 puntoyu geçmemelidir; başlıklar için farklı boyutlar kullanılabilir.
-
Satır Aralığı: Tez metni genellikle 1,5 satır aralığı ile yazılmalıdır; dipnotlar ya da kaynakça gibi diğer bölümler için farklı satır aralıkları kullanılabilir.
-
Sayfa Numarası: Tezin sayfa numaraları genellikle sağ alt köşeye yerleştirilir; ön sayfalarda (giriş, özet vb.) sayfa numarası bulunmayabilir.
-
Kapak Sayfası: Tezinizin kapak sayfası, üniversitenizin tez yazım kılavuzuna uygun formatta olmalıdır; bu sayfa genellikle renkli ya da kalın kağıtta basılır.
-
Özet Sayfası: Tezin özet sayfası hem Türkçe hem de İngilizce olarak hazırlanmalıdır; her iki özet de aynı kelime sayısını aşmamalıdır.
B. İçerik Kuralları
-
Kaynakça: Tezinizde kullandığınız tüm kaynakların eksiksiz bir kaynakça oluşturulmalıdır; kaynakça düzeni üniversitenizin tez yazım kılavuzuna uygun olmalıdır.
-
Dipnotlar: Dipnotlar düzenli ve okunaklı olmalı; gereksiz yere kullanılmaktan kaçınılmalıdır.
-
Tablo ve Şekiller: Tezinizde yer alan tabloların ve şekillerin numaralandırılması ve açıklayıcı başlıklar verilmesi önemlidir; ayrıca bunların kaynağı belirtilmelidir.
-
Dil ve Üslup: Tezinizin dili açık ve anlaşılır olmalıdır; karmaşık cümlelerden kaçının.
-
Atıflar: Tezinizde yaptığınız atıfların doğru ve eksiksiz olması önemlidir; yanlış atıflar intihal olarak değerlendirilebilir.
C. Danışman Kurulu Onayı
Tezinizi tamamladıktan sonra danışman kurulu onayı almanız gerekir; bu aşama genellikle danışman hocanızın önermesiyle başlar ve tezinizin tüm bölümlerinin incelenmesini içerir.
D. Savunma Sınavı
Danışman kurulu onayını aldıktan sonra tez savunma sınavına girmeniz gerekir; bu sınavda tezinizi sözlü olarak savunmalısınız ve jüri üyelerinin sorularını yanıtlamanız beklenir.
E. Tezin İki Nüshasının Teslimi
Savunma sınavını başarıyla geçtikten sonra tezin iki nüshasını (biri ciltli diğeri ciltsiz) teslim etmeniz gerekir; bu teslimat üniversitenizin belirlediği tarihler içinde yapılmalıdır.
Sonuç
Tez yazımı zorlu ama ödüllendirici bir süreçtir; bu süreçte doğru teknikleri kullanmak ve kurallara uymak başarınızı büyük ölçüde artırır. Bu rehberde sunduğumuz bilgilerle yüksek lisans ya da doktora tezinizi daha etkili bir şekilde yazabilirsiniz; unutmayın ki her üniversitenin kendine özgü tez yazım kuralları olabilir; bu nedenle kendi üniversitenizin kılavuzunu dikkatlice incelemeniz önemlidir.