Eşitlik, benzer veya aynı özellikte olan şeylerin eşdeğer kabul edilmesidir. Örneğin, herkesin eşit haklara sahip olması, belirli bir özellik veya nitelik açısından herkesin aynı değerde kabul edilmesidir. Eşitlik, cinsiyet, ırk veya inanç gibi farklılıkların ayrım yapılmadan eşit şartlarda muamele görmesini ifade eder. Toplumda eşitlik sağlandığında adalet de sağlanmış olur.
SOMUT ÖRNEK: ÖZNELİK VE NESNELİK
Öznelik
Öznelik, bireylerin kişisel deneyimlerine, inançlarına ve hislerine dayanan bir görüş veya değerlendirmeyi ifade eder. Bu tür bir bakış açısı, bireyin kendi algı ve yorumlarına dayanır ve dolayısıyla kişiden kişiye değişebilir. Öznelik genellikle daha duygusal ve bireysel bir boyutta değerlendirilir. Örneğin, “Bugün hava çok sıcak” ifadesi bir özneliktir çünkü sıcaklık algısı kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu bağlamda öznelik, bireyin kendi perspektifinden dünyayı nasıl anladığını ve yorumladığını ortaya koyar.
Nesnellik
Nesnellik ise bir durumu veya olayı kişisel hisler ve önyargılardan bağımsız olarak, tarafsız bir şekilde değerlendirme anlamına gelir. Bu bakış açısında, bireyin kendi deneyim ve duygusal etkilerinden uzaklaşarak, durumu olduğu gibi analiz etmesi beklenir. Nesnellik genellikle daha mantıklı ve akılcı bir yaklaşım olarak kabul edilir. Örneğin, “Bugün hava 30 derece” ifadesi nesnel bir gerçektir çünkü sıcaklık ölçüm cihazlarıyla doğrulanabilir. Bu bağlamda nesnellik, bireyin dış dünyayı daha doğru ve adil bir şekilde anlama çabasını yansıtır.
SOMUT ÖRNEK: BELİRLİLİK VE BELİRSİZLİK
Belirlik
Belirlik, bir kavramın veya durumun net ve açık bir şekilde tanımlanmasıdır. Belirli bir durumda veya kavramda belirlilik olduğunda, o şeyin özellikleri, sınırları ve neyi ifade ettiği konusunda hiç kuşku yoktur. Belirlik, anlaşılmayı kolaylaştırır ve iletişimde netlik sağlar. Örneğin, “Bu elma kırmızı” ifadesindeki “kırmızı” kelimesi belirli bir renk tonunu ifade eder ve bu sayede elmanın rengi hakkında net bir fikir verir. Belirlik, bilgi aktarımını daha etkili hale getirirken belirsizlikleri ortadan kaldırır.
Belirsizlik
Belirsizlik, bir durumun, kavramın veya bilginin net olmaması ve çeşitli yorumlara açık olmasıdır. Belirsizlik genellikle kafa karışıklığına yol açar çünkü bireyler farklı algı ve anlayışlarla durumu değerlendirebilir. Örneğin, “Hava biraz serin” ifadesindeki “biraz” kelimesi belirsizdir çünkü serinlik algısı kişiden kişiye değişebilir. Belirsizlik, bazen bilinçli bir seçim sonucu ortaya çıkarken, bazen de eksik bilgi veya karmaşık durumların bir sonucudur. İletişimde belirsizliğin fazla olması anlaşılmayı zorlaştırabilir ve yanlış anlamalara yol açabilir.
SOMUT ÖRNEK: KAVRAMLARIN TANIMLERİNDE BELİRLİLİK VE BELİRSİZLİK
Kavramların tanımlarında belirlilik ve belirsizlik dereceleri bulunabilir. Bir tanımın kesinliği, ilgili kavramın neyi ifade ettiğine dair netlik sağlar; ancak bazı kavramlar doğal olarak daha soyut ve belirsiz olabilir.
Somut Kavramlar
Somut kavramlar, fiziksel olarak var olan ve duyularımızla algılayabildiğimiz nesneleri ifade eder. Somut kavramlar genellikle daha anlaşılır ve tanımları daha nettir. Örneğin:
-
Masa: Üzerinde eşyaların konulabildiği dört ayaklı mobilya.
-
Elma: Yenen, yuvarlak, kırmızı veya yeşil meyve.
-
Kedi: Dört ayaklı, miyavlayan evcil hayvan.
-
Sandalye: Üzerine oturulan dört ayaklı mobilya.
-
Kapı: Geçiş sağlamak için açılıp kapanan mobilya.
-
Gözlük: Görmeyi kolaylaştıran iki camlı çerçeve.
-
Ayakkabı: Ayağa giyilen iki parçalı ayakkabı.
-
Bardak: İçki içmek için kullanılan kap.
-
Kalem: Yazmak için kullanılan mürekkep veya kurşun aracı.
-
Kapı: Geçişleri sağlamak için açılıp kapanabilen bölme.
-
Meyve: Ağaç veya bitkiden yenilen tatlı şey.
-
Çanta: İçine eşya konulan taşıma aracı.
-
Dondurma: Buz gibi soğuk tatlı.
-
Tavuk: Yenen evcil kuş.
-
Saat: Zamanı ölçen alet.
-
Futbol: Ayakla oynanan top oyunu.
-
Bulaşık: Yemek sonrası kirlenen kaplar.
-
Sırt çantası: Sırt üstü taşınan çanta.
-
Araba: Motorlu taşıt.
-
Sandal: Kürek çekilen tekne.
-
Boks: Yumruk yumruğa dövüş sporu.
-
Meyve suyu: Meyveden elde edilen sıvı.
-
Uçak: Hava taşıtı.
-
Masa tenisi: Masa üstünde oynanan top oyunu.
-
Dizüstü bilgisayar: Diz üstünde kullanılan bilgisayar.
Bu somut kavramların tanımları oldukça nettir ve genel olarak herkes tarafından aynı şekilde anlaşılır. Somut kavramlar genellikle fiziksel varlıklar veya olaylarla ilgilidir ve bunların tanımları içinde herhangi bir belirsizlik barındırmazlar.
Soyut Kavramlar
Soyut kavramlar ise fiziksel olarak var olmayan ve duyularımızla doğrudan algılayamadığımız kavramları ifade eder. Soyut kavramların tanımları daha belirsiz olabilir çünkü bunlar genellikle duygular, düşünceler veya fikirlerle ilişkilidir. Örneğin:
-
Aşk: Derin sevgi duygusu (herkes farklı algılayabilir).
-
Özgürlük: Kısıtlamadan uzak olma durumu (herkes farklı anlayabilir).
-
Adalet: Hakların gözetilmesi (herkes farklı düşünebilir).
-
Güven: Birine inanma hissi (herkes farklı hissedebilir).
-
Korku: Tehlike hissi (herkes farklı algılayabilir).
-
Üzüntü: Mutsuzluk duygusu (herkes farklı hissedebilir).
-
Sevinç: Mutluluk hissi (herkes farklı hissedebilir).
-
Yalnızlık: Tek başına olma durumu (herkes farklı hisseder).
-
Zeka: Akıl yürütme yetisi (herkes farklı değerlendirir).
-
Özlem: Hasret duygusu (herkes farklı hisseder).
Bu soyut kavramların tanımları genellikle kişisel deneyimlere dayanır ve bu nedenle her birey tarafından farklı şekillerde algılanabilir. Soyut kavramlar genellikle duygularla ilişkilidir ve bu nedenle insan algısının ötesinde daha karmaşık bir anlam derinliği barındırır.