Plastik atık, plastik malzemelerin insan faaliyetleri sonucu doğaya bırakılan veya atılan parçalarıdır. Bu atıklar genellikle tek kullanımlık ürünler, ambalajlar, şişeler, poşetler ve diğer plastik eşyaların kullanım sonrası oluşur. Plastik atıklar, okyanuslarda, göllerde, nehirlerde ve kara alanlarında birikir ve çevreye büyük zarar verir. Plastiklerin uzun yıllar bozulmadan kalması, bu atıkların geri dönüşümü ve doğru şekilde yönetilmesinin önemini artırmaktadır.
Plastik Atık Nedir?
Plastik atık, insanların tüketim alışkanlıkları sonucu oluşan ve doğada geri dönüşüm sürecine girmeyen plastik malzemelerdir. Bu atıklar genellikle tek kullanımlık ürünler, ambalajlar, şişeler, poşetler ve diğer plastik eşyaların kullanım sonrası ortaya çıkar. Plastik atıklar, okyanuslarda, göllerde, nehirlerde ve kara alanlarında birikir ve çevreye büyük zarar verir. Plastiklerin doğada bozulma süresi çok uzun olduğu için, bu atıkların geri dönüşümü ve doğru şekilde yönetilmesi hayati önem taşır.
Plastik Atıklar Nasıl Oluşur?
Plastik atıklar, insanların günlük yaşamlarında kullandıkları plastik ürünlerin kullanım ömrünü tamamlaması ve bu ürünlerin yanlış bir şekilde doğaya bırakılması sonucu oluşur. Özellikle tek kullanımlık plastik ürünlerin yoğun kullanımı ve bunların geri dönüşüm süreçlerinin yetersizliği plastik atıkların artışında önemli bir faktördür. Ayrıca, sanayi ve tarım sektörlerinde kullanılan plastik malzemelerin de zamanla atığa dönüşmesi plastik kirliliğine katkıda bulunur.
Plastik Atık Türleri Nelerdir?
Plastik atık türleri genel olarak üç ana kategoride sınıflandırılabilir: ambalaj plastikleri, endüstriyel plastikler ve evsel plastik atıklar.
Ambalaj plastikleri, gıda ve içecek ambalajları, poşetler, film örtüler gibi ürünlerden oluşur. Endüstriyel plastikler, inşaat malzemeleri, otomotiv parçaları ve elektrik kabloları gibi sanayi kullanımına yönelik plastiği kapsar. Evsel plastik atıklar ise oyuncaklar, şişeler, kaplar ve çeşitli ev eşyalarından kaynaklanır.
Bu üç ana kategori altında yer alan birçok farklı türde plastik atık bulunmaktadır. Her bir türün kendine özgü özellikleri ve geri dönüşüm yöntemleri vardır.
1. Ambalaj Plastiklerini
Ambalaj plastikleri; gıda maddeleri için kullanılan kaplar (örneğin yoğurt kapları), içecek şişeleri (su, soda), gıda poşetleri (sandviç veya meyve poşetleri) ve çeşitli ambalaj malzemelerini (peçetelikler) içerir. Bu tür plastikler genellikle tek kullanımlıktır ve hızla tüketilip atıldıkları için plastik kirliliğinin en önemli sebeplerinden biridir.
2. Endüstriyel Plastikler
Endüstriyel plastikler; otomotiv parçaları (plaka lambası), inşaat malzemeleri (PVC borular), elektrik kabloları (plastik kaplamalı teller) ve sanayi makinelerinde kullanılan çeşitli parçalar gibi ürünlerden oluşur. Bu tür plastiğin ömrü daha uzun olabilir ancak hasar gördüğünde veya değiştirilmesi gerektiğinde atığa dönüşebilir.
3. Evsel Plastik Atıklar
Evsel plastik atıklar; oyuncaklar (biberon), çeşitli kaplar (yoğurt kabı), şişeler (şampuan), pet bardaklar veya tabaklar gibi günlük hayatta kullandığımız eşyaların oluşturduğu plastik atıklardır. Bu tür atıkların geri dönüşümü mümkündür ancak sıklıkla yanlış bir şekilde doğaya bırakılır veya yanılır.
Plastik Atıklar ve Görünümü
Plastik atıkların görünümü oldukça çeşitlidir. Renkli şişelerden mavi veya yeşil camlara benzeyen küçük parçacıklara kadar her türlü şekil ve renkte olabilirler. Ayrıca balon parçaları, oyuncak figürleri veya pipet gibi tanıdık nesnelerin minyatür versiyonlarına da rastlamak mümkündür.
Bunun yanı sıra bazı bölgelerde beyaz köpük benzeri maddeler de görülebilir; bu genellikle polistiren köpükten yapılmış yiyecek ambalajlarının parçalanmış halidir. Genel olarak sahillerdeki plastik kirliliği; şişeler, capeller, pipetler, çatal-bıçak-tatlı kaşıkları gibi tek kullanımlık eşyalar ve balık ağları gibi denizciliğe bağlı ekipmanların artışıyla kendini gösterir.
Plastik Atıkların Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Plastik atıkların fiziksel özellikleri arasında yoğunlukları, sertlik dereceleri, ısıya karşı dayanıklılıkları ve şekil alabilme kabiliyetleri bulunur. Kimyasal özellikleri ise ısıya dayanıklılıkları, asit veya bazlara karşı dirençleri ile çözücülerle etkileşimlerine göre belirlenir.
1. Fiziksel Özellikler
- Ağır metal içermeyen polipropilen plastiğin yoğunluğu 0.8 g/cm³’tür.
- Ağır metal içeren polipropilen plastiğin yoğunluğu ise 1 g/cm³’tür.
- Ağır metal içermeyen yüksek yoğunluklu polietilen plastiğin yoğunluğu 0.95 g/cm³’tür.
- Ağır metal içeren yüksek yoğunluklu polietilen plastiğin yoğunluğu ise 1 g/cm³’tür.
2. Kimyasal Özellikler
- Ağır metal içermeyen polipropilen plastiğin erime noktası 160 °C’dir.
- Ağır metal içeren polipropilen plastiğin erime noktası ise 130 °C’dir.
- Ağır metal içermeyen yüksek yoğunluklu polietilen plastiğin erime noktası 130 °C’dir.
- Ağır metal içeren yüksek yoğunluklu polietilen plastiğin erime noktası ise 110 °C’dir.