Passive Voice Nedir?
Passive voice, Türkçede edilgen yapı olarak adlandırılan bir gramer formudur ve öznenin bir eylemi yapan değil, o eyleme maruz kalan taraf olduğunu belirtir. Bu yapıda asıl özne cümleden kaybolur veya isteğe bağlı olarak kullanılabilir. Özellikle cümlenin nesnesini vurgulamak ya da eylemi gerçekleştiren kişinin kim olduğunu bilmediğimiz durumlarda oldukça işlevseldir. Örneğin, ‘The windows were broken’ (Pencereler kırıldı) cümlesinde eylemi kimin yaptığına dair bilgi verilmez; bu nedenle eyleme maruz kalan yani pencereler vurgulanmış olur.
Passive voice yapısını anlamak için öncelikle cümlenin öznesini, nesnesini ve eylemi tespit etmek gerekir. Ayrıntılı bir bakış açısıyla, edilgen yapıdaki cümlelerin genellikle ‘be’ fiilinin yanı sıra fiilin üçüncü hali kullanılır. Bu, yapıların mantığını anlamanızı kolaylaştırır ve cümleler oluştururken size yardımcı olur. Örneğin, ‘The letter is written’ (Mektup yazılıyor) cümlesinde ‘is’ yardımcı fiili ve ‘written’ fiilin üçüncü hâlidir. Şimdi bu yapıyı örneklerle daha yakından inceleyelim.
Passive Voice Yapısının Oluşturulması
Edilgen cümle kurarken dikkat etmemiz gereken temel kural, öznenin yerine nesneyi almak ve ardından ‘be’ fiilinin uygun çekimiyle birlikte fiilin üçüncü halini kullanmaktır. Aşağıda çeşitli zamanların edilgen yapısında nasıl kullanıldığını gösteren örnekler yer almaktadır:
| Kip | Etken Çatı | Edilgen Çatı |
|---|---|---|
| Simple Present Tense | He makes a cake. | A cake is made. |
| Simple Past Tense | He made a cake. | A cake was made. |
| Simple Future Tense | He will make a cake. | A cake will be made. |
| Present Perfect Tense | He has made a cake. | A cake has been made. |
| Past Perfect Tense | He had made a cake. | A cake had been made. |
| Future Perfect Tense | He will have made a cake. | A cake will have been made. |
| Present Continuous Tense | He is making a cake. | A cake is being made. |
| Past Continuous Tense | He was making a cake. | A cake was being made. |
| Modal Verb | He should make a cake. | A cake should be made. |
Bu tabloda görüldüğü gibi, edilgen yapıya geçirilirken eylemin öznesi kaybolmakta ve eş zamanlı olarak ‘be’ fiili kullanılarak uygun cümle yapısı elde edilmektedir. Bu kuralları dikkate alarak pasif cümleler üretmek öğrenme sürecinize büyük katkı sağlayacaktır.
Örnek Cümlelerle Edilgen Yapı
Passive voice yapılarını kullanırken, farklı zaman dilimlerinde uygulanmış cümle örneklerine göz atmak oldukça yararlıdır. İşte bazı örnekler:
- “His mother is washing the dishes.” (Annesi bulaşıkları yıkıyor.) → “The dishes are being washed.” (Bulaşıklar yıkanıyor.)
- “Gamze was petting her cat.” (Gamze, kedisini seviyordu.) → “Gamze’s cat was being petted.” (Gamze’nin kedisi seviliyordu.)
- “The waiter will serve us dinner.” (Garson bize akşam yemeği servis edecek.) → “The dinner will be served to us by the waiter.” (Akşam yemeği bize garson tarafından servis edilecek.)
Görüldüğü gibi, edilgen yapıda cümlenin öznesi değişmiş, eylemi gerçekleştiren kişi önemli değilse ya da bilinmiyorsa cümledeki vurguyu nesnenin üzerine yerleştirmiş oluyoruz.
By Yapısının Kullanımı
Passive voice cümlelerinde özneyi belirtmek için “by” yapısını kullanırız. Eğer eylemi gerçekleştiren kişinin kim olduğunu vurgulamak istiyorsak bu yapı gereklidir. Ancak, eylemi yapan kişinin çok önemi yoksa “by” kullanmak cümlenin doğallığını kaybettirebilir:
- “They are reading Ahmet’s books.” (Onlar, Ahmet’in kitaplarını okuyorlar.) → “Ahmet’s books are being read by them.” (Ahmet’in kitapları onlar tarafından okunuyor.)
- “She will cook the chicken.” (O, tavuğu pişirecek.) → “The chicken will be cooked by her.” (Tavuk, onun tarafından pişirilecek.)
Bu örneklerde “by” ile eylemi yapan kişi vurgulanmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki eylemi gerçekleştiren kişi kritik değilse bu yapı kullanılmamalıdır.
Passive Voice Kullanılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yeni bir gramer yapısı öğrenirken hatalar yapmak kaçınılmazdır. Passive voice öğrenirken yapılan bazı yaygın hatalar şunlardır:
- Özneyi nesne hâline getirmeyi unutmamak: Bazı öğrenciler edilgen yapıda fiil çekimini doğru bir şekilde değiştirebiliyor fakat özne ve nesnenin yerini değiştirmeyi unutabiliyor.
- Yardımcı fiilde hata yapmak: Edilgen çatıda yardımcı fiil olarak ‘be’ kullanılmaktadır, ancak bu yapıyı yeni öğrenen bazı kişiler yardımcı fiili kullanmayı unutabiliyor.
- Fiilin üçüncü hâlinde hata yapmak: Fiillerin üçüncü hâlini unutmak, özellikle düzensiz fiillerde yaygın bir hata olabilmektedir.
Bu noktaları göz önünde bulundurarak pratik yaparken bu hatalardan kaçınmak mümkündür. Samimiyetle pratik yaparak ve bolca örnek cümleler kurarak passive voice konusunda yetkinliğinizi artırabilirsiniz.
Sonuç
Passive voice, İngilizcede anlamın ve cümle yapısının doğru bir şekilde aktarılması açısından önemlidir. Öznenin vurgulanması yerine eylemin ve nesnenin ön plana çıkarıldığı bu yapı, dilin akışını ve anlaşılırlığını zenginleştirir. Yukarıdaki örnek cümleleri ve açıklamaları dikkate alarak passive voice yapısını pratik edebilir ve dil becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
Unutmayın ki, gramer yapıları sadece kuralları öğrenmekle sınırlı değildir; bu yapıları etkin bir şekilde kullanmak için bol bol pratik yapmanız gerekmektedir. Düzenli olarak pasif yapı kullanarak, dildeki hakimiyetinizi artırarak, kendinizi daha iyi ifade edebilirsiniz. Keyifli öğrenmeler!