Kaynakça Nedir?
Kaynakça, bir akademik çalışmada veya ödevde kullanılan ve atıfta bulunulan kaynakların listelendiği bölümdür. Kaynakça, yazının sonuna eklenerek, okuyucuya yazarın bu çalışmada hangi kaynaklardan yararlandığını gösterir. Herhangi bir asılsız bilgi vermemek ve bilimsel etik kurallarına uymak için kaynakça hazırlamak oldukça önemlidir. Doğru kaynakça oluşturmak, çalışmanızın güvenilirliğini artırır ve okuyucuların ilgili kaynaklara erişmesini sağlar.
Kaynakça genellikle belirli bir formatta düzenlenir. Örneğin, akademik çalışmalarda sıkça kullanılan APA, MLA, ve Chicago gibi kaynakça yazım stilleri bulunmaktadır. Bu stiller, kaynakların nasıl gösterileceği, hangi bilgilerin yer alacağı gibi detayları belirler. Kaynakça, akademik yazıda ciddi bir yer kaplar çünkü okurun, yazarın kullandığı kaynaklara ulaşmasını sağlayarak, çalışmanın güvenilirliğini artırır.
Kaynakça hazırlarken dikkat edilmesi gereken en önemli unsur, tüm atıf yapılan kaynakların bu bölümde yer almasıdır. Aynı zamanda, kaynakların alfabetik sıraya göre düzenlenmesi ve doğru formatta gösterilmesi gerekir. Bu yazıda, ödevlerde sıkça kullanılan APA formatına göre kaynakça hazırlama yöntemleri ve örnekleri bulunacaktır.
APA Formatında Kaynakça Hazırlama Yöntemi
APA (American Psychological Association), sosyal bilimler alanında yaygın olarak kullanılan bir kaynakça yazım stilidir. APA formatında kaynakça, yazarların soyadı ve isimlerinin baş harfi ile başlayarak, eserin yayın yılı, başlığı, yayın yeri ve yayınevi bilgilerini içerir. Ödeviniz için APA formatında kaynakça oluşturmak için şu adımları izleyebilirsiniz:
İlk olarak, kullandığınız kaynakların bilgilerini toplayın. Bu bilgilerin eksiksiz olduğundan emin olun; yazarın tam adı, eserin yayın yılı, başlığı, yayın yeri ve yayınevi gibi detayları kaydedin. Kaynakların tam olarak hangi türde olduğunu (kitap, makale, web sitesi vs.) belirleyin, çünkü her tür için gösterim biçimi farklıdır.
İkinci olarak, kaynaklarınızı alfabetik sıraya dizin. Örneğin, aynı yazarın birden fazla eseri varsa, bu eserler yayın tarihine göre eski olandan yeni olana doğru sıralanmalıdır. Farklı yazarların eserleri ise yazarların soyadına göre sıralanır. Kaynakçanın sonunda ise tüm kaynakları toplu bir şekilde listeleyin.
Ödevde Kaynakça Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ödevde kaynakça hazırlarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Öncelikle, kaynakların doğru bir şekilde belirtilmesi gerekir. Bu, intihal riski taşıyan bir durumu ortadan kaldırır ve bilimsel ahlaka uygunluk sağlar. Her bir kaynak mutlaka kendi formatına uygun bir biçimde yazılmalı ve hem yazım kurallarına hem de stil rehberine uygun olarak düzenlenmelidir.
Bir diğer önemli mesele ise sıralamadır. Kaynakların sıralaması, okuyucu açısından büyük bir önem taşır. Yanlış sıralama, bazı kaynakların görülmesini engelleyebilir ya da kaynakça bölümünü ağırlaştırabilir. Kaynakçadaki tüm kaynaklar alfabetik sıraya göre düzenlenmelidir. Aynı zamanda bir yazarın eseri birden fazla kez alıntılandığında, bu eserler arasındaki sıralamanın da doğru ve düzenli olması gerekir.
Son olarak, kaynakların güncelliği önemlidir. Kullanılan kaynakların güncel olması, günümüz bilimsel tartışmalarıyla uyumlu ve geçerli bilgiler sunar. Özellikle sosyal bilimler gibi sürekli değişen alanlarda, eski kaynaklar yerine en son araştırmalara dayanarak oluşturulan kaynakça daha değerlidir.
Kaynakça Örnekleri
APA formatına uygun olarak oluşturulmuş çeşitli kaynakça örneklerini incelemek, bir kaynakça hazırlarken rehberlik olacaktır. İşte farklı türlerde kaynak gösterimlerine örnekler:
- Kitap: Yetiş, C. (1992). Tarihsel Sürecin Arka Planı. Ankara: Yurt Yayınları.
- İki yazarlı kitap: Metin, S., & Geri, K. (2018). Enerjinin Sürdürülebilirliği. Ankara: Çınar Yayınları.
- Dergi makalesi: Kermen, M. (2008). Kültürü etkileyen unsurlar. Milli Destan Dergisi, 15(9), 55-69.
- Çeviri kitap: Grousset, R. (2013). Bozkır İmparatorluğu (R. Üzmen, Çev.). İstanbul: Ötüken.
- Sempozyum bildirisi: Koza, M. (2022). Yeşil Enerji. Sürdürülebilirlik Sempozyumu bildirisi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
İnternet Kaynaklarını Gösterirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
İnternette yer alan kaynaklarla ilgili, APA stilinde hazırlama yaparken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar vardır. Öncelikle, internette yer alan kaynakların güvenilirliğini kontrol etmek gerekmektedir. Genel olarak, resmi web siteleri, akademik dergiler ya da bilimsel kuruluşlar tarafından yayınlanan kaynaklar tercih edilmelidir.
Bir internet kaynağını APA formatında gösterirken, öncelikle yazarın soyadı ve adı, yayın tarihi, kaynak başlığı ve URL bilgisi verilmelidir. Örneğin: Koçak, R. (2018, Şubat 5). İnsanlığın tarihi. www.insanliktarihi.com/blogyazilari54845498 gibi bir gösterim kullanılabilir. URL’yi yazarken kesinlikle erişim tarihini belirtmek gerekmeyebilir, ancak kaynak zamanla değişebileceği için bazı durumlarda bu bilgi de eklenebilir.
Eğer yazı veya makale bir dergide yayımlanmadıysa, sadece web sayfasının başlığıyla birlikte aktarılabilir. Birden fazla yazarın yer aldığı kaynaklarda ise aynı kurala dikkat edilmelidir. Kullandığınız kaynak sayısına bağlı olarak, yazarların isimlerini net bir biçimde belirtmeniz önemlidir.
Kaynakça Hazırlamak İçin Kullanabileceğiniz Araçlar
Kaynakça hazırlarken işinizi kolaylaştıracak çeşitli dijital araçlar ve yazılımlar mevcuttur. Microsoft Word, kaynakça oluşturma konusunda oldukça etkili bir programdır. Word içerisinde yer alan ‘Başvurular’ sekmesini kullanarak, kaynaklarınızı kolayca ekleyebilir ve sonrasında otomatik olarak düzenlenmiş bir kaynakça oluşturabilirsiniz. Bu özellik, kaynakları el ile yazarak sıralamak zorunda kalmadan size büyük bir kolaylık sağlayacaktır.
Ücretsiz veya ücretli bazı online kaynakça oluşturma araçları da bulunmaktadır. Örneğin, Citation Machine, EasyBib gibi araçlar, belirli bir formatta kaynak oluşturmanıza olanak tanır. Bu tür web siteleri, kaynak bilgilerinizi girdikten sonra otomatik olarak gerekli formatta kaynakça oluşturur. Bu tür araçlar, özellikle disiplinlerarası çalışmalarda oldukça faydalı olmaktadır.
Ayrıca, kütüphaneler veya üniversitelerin sağladığı kaynakça yazım kılavuzları da yararlı olabilir. Akademik destek hizmetleri veya danışmanlık için kullanılabilecek bu kaynaklar, yazım kuralları konusunda ayrıntılı bilgiler sunar.
Sonuç
Doğru ve düzenli bir kaynakça hazırlamak, akademik çalışmanın en önemli aşamalarından biridir. Kaynakçanın doğru bir biçimde oluşturulması, çalışmanızın güvenilirliğini artırır ve aynı zamanda bilimsel etik kurallarına uygundur. Öğrencilerin, akademisyenlerin ve profesyonellerin, çalışmaları için kaynakça hazırlarken nelere dikkat etmeleri gerektiğini anlamaları, ilerideki akademik hayatlarında da faydalı olacaktır.
Bu rehber, ödevlerde kaynakça oluşturmanın nasıl yapılacağına dair gerekli bilgi ve örnekleri sunmaktadır. APA formatında hazırlama yöntemlerini öğrendikten ve örnekleri inceledikten sonra, kendi çalışmalarınızı düzenleyerek etkili bir kaynakça oluşturabilirsiniz. Unutmayın, kaynak kullanımında dikkatli olmak, bilimsel araştırmanın temel prensiplerinden biridir!