Mizan, muhasebe sisteminde yer alan hesapların birbirleri ile olan ilişkilerini ve durumunu belirlemek için hazırlanan bir tablodur. Mizan sayesinde işletmenin borç ve alacak hesaplarının toplamı eşitlenir. Eşit olmayan borç ve alacak hesapları muhasebe kayıtlarında hatalı işlem yapıldığını gösterir.
Mizan, muhasebe kaydı yapılırken hesaplanan borç ve alacak hesapları arasındaki dengenin kontrol edilmesine yardımcı olur. Ayrıca düzeltici işlemlerin yapılmasına olanak tanır.
Mizan hesapları genel olarak ay sonlarında yapılır. Ancak şirketler mali yıl sonunda da mizan düzenleyebilir. Böylece bilanço ve gelir tablosu gibi finansal raporlar oluşturabilirler.
Mizan Nedir?
Mizan, muhasebe hesaplarının borç ve alacaklarının karşılaştırıldığı bir tablodur. Mizan düzenlenirken bütün hesapların borç ve alacak toplamları ayrı ayrı hesaplanır. Borç toplamı ile alacak toplamı birbirine eşit olmalıdır. Eşitlik sağlanmadığı takdirde hata olduğu anlamına gelir.
Tüm hesapların borç ve alacak toplamları mizan tablosunda gösterilir. Mizan sayesinde borç ve alacak hesaplarının durumu net bir şekilde ortaya konmuş olur. Bu sayede muhasebe sisteminin doğruluğu kontrol edilebilir.
Mizan Ne Amaç İçin Nedir?
Mizan, işletmelerin muhasebe hesaplarının doğruluğunu kontrol etmeleri ve finansal durumlarını net bir şekilde görmeleri amacıyla hazırlanır. Mizan sayesinde borç ve alacak hesaplarının toplamı eşitlenir, bu da muhasebe kayıtlarının doğru olup olmadığını gösterir.
Mizan, genellikle ay sonlarında veya mali yıl sonunda düzenlenir. İşletmeler mizan yardımıyla düzeltici işlemler yapabilir, hesap hatalarını bulabilir ve finansal raporlar hazırlayabilirler. Böylece işletmelerin mali durumu daha şeffaf hale gelir ve yönetim daha bilinçli kararlar alabilir.
Mizan Nasıl Hazırlanır?
Mizan hazırlanırken öncelikle tüm muhasebe hesaplarının borç ve alacak toplamları ayrı ayrı hesaplanır. Bu işlem genellikle muhasebe yazılımları aracılığıyla otomatik olarak yapılır. Ancak manuel olarak da hesaplanabilir.
Mizan tablosu, iki sütundan oluşur: birinci sütun hesap adlarını, ikinci sütun ise her bir hesabın borç veya alacak tutarını gösterir. Mizan tablosu şu şekilde hazırlanır:
- Hesap Adları: İlk sütunda yer alan tüm hesap adları, bilanço hesapları ve gelir tablosu hesapları olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır.
- Bilanço Hesapları: Varlıklar (Ayrı bir alt kategoride kısa vadeli varlıklar ve uzun vadeli varlıklar olarak), Yükümlülükler (Ayrı bir alt kategoride kısa vadeli yükümlülükler ve uzun vadeli yükümlülükler olarak) ve Öz Kaynaklar (Sermaye, Yıl Karı veya Zararları, Dağıtılmamış Karlar veya Zararlar) olarak üçe ayrılır.
- Gelir Tablosu Hesapları: Gelirler (Ayrı bir alt kategoride faaliyet gelirleri ve diğer gelirler olarak) ve Giderler (Ayrı bir alt kategoride faaliyet giderleri ve diğer giderler olarak) olarak ikiye ayrılır.
- Toplamlar: Her iki ana kategori altında yer alan alt kategorilerin toplamları en altta gösterilir.
Hazırlanan mizan tablosunda borç toplamı ile alacak toplamı birbirine eşit olmalıdır.
Mizan Çeşitleri Nelerdir?
Mizan çeşitleri, düzenlenme tarihine göre farklılık gösterir:
- Geçici Mizan: Geçici mizan, belirli bir dönemde yapılan işlemler sonucunda düzenlenen mizandır. Genellikle ay sonlarında veya belirli aralıklarla hazırlanır. Geçici mizan, işletmenin o anki mali durumunu yansıtmak için kullanılır.
- Kesin Mizan: Kesin mizan ise mali yıl sonunda veya bilanço tarihi itibarıyla düzenlenen mizandır. Kesin mizan, işletmenin o tarihteki kesin mali durumunu gösterir ve genellikle finansal raporların hazırlanmasında kullanılır.
Mizan Hesapları Nasıl Yapılır?
Mizan hesapları yapmak için öncelikle tüm muhasebe hesaplarının borç ve alacak toplamlarını ayrı ayrı hesaplamak gerekir. Bu işlem genellikle muhasebe yazılımları aracılığıyla otomatik olarak yapılır. Ancak manuel olarak da aşağıdaki adımları izleyerek mizan hesapları yapabilirsiniz:
- İlk olarak, işletmenin bütün muhasebe hesaplarını (varlıklar, yükümlülükler, öz kaynaklar, gelirler ve giderler) listeleyin.
- Her bir hesabın borç ve alacak toplamlarını ayrı ayrı hesaplayın. Borç toplamı, hesabın sol tarafındaki tutarları temsil ederken; alacak toplamı, hesabın sağ tarafındaki tutarları temsil eder.
- Hesapladığınız borç ve alacak toplamlarını mizan tablosuna yerleştirin. İlk sütunda hesap adlarını, ikinci sütunda ise her bir hesabın borç veya alacak tutarını gösterin.
- Son olarak, borç toplamı ile alacak toplamının eşit olup olmadığını kontrol edin. Eğer eşit değilse, muhasebe kayıtlarında hata yapmış olabileceğinizi gösterir.
Mizan Örneği
Aşağıda basit bir mizan örneği bulunmaktadır:
KİŞİ AŞ TİCARETİ İÇİN MİZAN
31/01/2023 Tarihi İtibarıyla
HESAP ADI BORÇ ALACAK
-----------------------------------------------------------
vadesiz mevduat 1000
Menkul kıymetler 5000
Tahsil edilecek alacaklar 8000
Alım satım mal stoku 2000
Kasa 500
-----------------------------------------------------------
toplam varlıklar 17000
-----------------------------------------------------------
ticari senetler 3000
Ticari borçlar 7000
Ödenecek vergi 3000
Ödenecek ücret 2000
-----------------------------------------------------------
toplam yükümlülükler 15000
-----------------------------------------------------------
kâr yedekleri 2000
-----------------------------------------------------------
toplam öz kaynaklar 2000
-----------------------------------------------------------
toplam varlıklar 17000
-----------------------------------------------------------
toplam yükümlülükler + öz kaynaklar 17000
-----------------------------------------------------------
Mizan Kimler Tutar?
Mizanın kimler tarafından tutulacağı, işletmenin büyüklüğüne ve muhasebe sistemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak:
- Küçük işletmelerde, tek kişilik muhasebe departmanlarında çalışan muhasebeciler veya işletme sahipleri mizanı kendileri hazırlar.
- Büyük işletmelerde ise mizanı hazırlayan özel muhasebe departmanları bulunur. Bu departmanda görev yapan finans uzmanları veya denetçiler, mizanı hazırlar ve gerekli kontrolleri yapar.
Mizan Hesapları Nasıl Yorumlanır?
Mizan hesabı yorumlarken dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır:
- Toplam varlıklar ile toplam yükümlülükler artı öz kaynakların eşit olması gerekir. Bu eşitlik finansal dengeyi gösterir.
- Eğer toplam varlıklar ile toplam yükümlülükler artı öz kaynaklar arasında fark varsa, bu durum mali bir sorun olduğunu gösterebilir.