Metinlerarasılık Nedir? Metinlerarası İlişkiler Örnekleri

Yazan /

Metinlerarasılık, metinlerin birbirleriyle ilişkisi ve bu ilişkilerin metinlerin anlamını nasıl etkilediği üzerine çalışmalar yapan bir edebiyat alanıdır.

Metinlerarasılık nedir?

Metinlerarasılık, metinlerin birbirleriyle ilişkisi ve bu ilişkilerin metinlerin anlamını nasıl etkilediği üzerine yapılan bir edebiyat çalışmasıdır. Edebiyat eleştirmeni Julia Kristeva tarafından ortaya atılan bir kavram olan metinlerarasılık, post-yapısalcı edebiyat teorisinde önemli bir yere sahiptir.

Metinlerarası ilişkiler, farklı metinlerde geçen ortak unsurların incelenmesiyle ortaya çıkar. Bu ilişkiler farklı biçimlerde kendini gösterebilir. Örneğin, başka bir metinden alıntı yaparak, başka bir metnin adını anarak ya da o metinden yola çıkarak yapılan göndermelerle edebiyat eserlerinde başka bir eserin izine rastlamak mümkündür.

Örneğin, H. G. Wells’in Zaman Makinesi adlı romanında, zaman yolcusunun Avusturyalı matematikçi ve filozof Gottfried Wilhelm Leibniz’in Monadoloji adlı kitabını okuması, Zaman Makinesi ile Monadoloji arasındaki bir ilişkiye işaret eder.

Metinlerarası ilişkiler örnekleri

Siyah Süt adlı eserinde Ayn Rand’ın Atlas Silkindi adlı romanından alıntılar yapan Türk yazar Elif Şafak, Ayn Rand’ın bu eserini Türk okuyucusuna tanıtırken aynı zamanda kendi romanının karakteriyle de ilişkilendirir.

İskender Pala ise Kılavuzlar adlı romanında Küçük Prens adlı eserde geçen “sorumluluğun sahibi olmak” ilkesini işler. Şiir yazarlarıyla ilgili çarpıcı tespitlerde bulunan Pala, bu tespitleri Kılavuzlar’ın karakterlerinden birinin bakış açısıyla sunar.

Ali Püsküllüoğlu, Kayıp Zamanın Peşinde adlı romanında Postmodern Fransız yazar Marcel Proust‘un aynı isimli eserinden alıntılar yaparak romanına yön verir.

Nesrin H. Güler, Sekiz Yüzyıl Sonra Bir Gün adlı romanında ünlü Türk şair Necip Fazıl Kısakürek‘in şiirlerinden alıntılar yapar ve aynı zamanda onun düşüncelerini temsil eden karakterler oluşturur.

Ceyhun Yılmaz, Türkiye’de sanatçının toplumdaki rolünü sorgularken bu sorgulamanın yanı sıra sanatçının geçmişteki rolüne de yer veren bir metin ortaya koyar. Aynı zamanda sanatçının toplumdaki rolü ile ilgili yapılan Türkçe kitapların bibliyografyasını da oluşturmuştur.

Ted Hughes, Şair Çocuğu adlı eserinde kendi çocukluk anılarına yer vererek kendi yaşadığı deneyimleri metnine taşır.

Svetlana Alekseyeviç, Savaşın Sessiz Kadınları adlı kitabında savaşta kadınların yaşadıklarına yer verir. Ancak Alekseyeviç, sadece kadınların hikâyelerini anlatmakla kalmaz aynı zamanda onların hikâyelerini yazarak savaşın tarihine de katkıda bulunur.

Alev Alatlı, Beyhude Fişekler adlı romanında tarihsel olaylara yer vererek bunları romanın akışı içinde anlatır. Romanında yer verdiği bu olaylarla kendi tarih bilgisine de katkıda bulunur.

Eugène Ionesco, Kronos’a Yolculuk adlı eserinde saat ve zaman kavramlarını sorgular. Yazar bu sorgulama ile zamanın akışını da sorgulamış olur. Yazar ayrıca zamanın akışını sorgularken Siddhartha adlı eserde geçen güneş tasvirine de yer verir.

Victor Hugo, Sefiller adlı eserinde Paris’in sosyal hayatı hakkında bilgi verir. Aynı zamanda okuyucuyu Paris’in tarihi ve coğrafyası hakkında da bilgilendirir.

Cengiz Aytmatov, Beyaz Gemi adlı eserinde Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan masallara yer verir. Aytmatov, masalların yanı sıra Türk sanatçıların birbirinden değerli eserlerine de göndermeler yapar.

Nekroşus, Aşkın Tarihi adlı eserinde aşkın felsefesini sorgularken aşk konusunda yazılmış felsefi kitaplara da yer verir.

Pablo Neruda, Aşk Efsaneleri adlı şiir kitabında Antik Yunan’ın aşk efsanelerine yer verir. Neruda, Antik Yunan’dan günümüze gelen aşk efsanelerinin tarihini de çıkarmış olur.

Aysel Oğuz, Beni Sırtımdan Vurmadılar adlı romanında gerçek bir olaya yer vererek okuyucunun bilinçlenmesine katkıda bulunur.

Metinlerarasılık; farklı metinlerden alıntı yaparak, başka metinlere göndermelerde bulunarak ya da başka metinlerden yola çıkarak yapılan yorumlarla kendini gösterir. Bu yöntemlerin her biri metinlerarasılığı oluşturan farklı tekniklerdir.

Kaynak:

Benzer Yazılar

Scroll to Top