Makale yazımı, özellikle akademik alanlarda önemli bir yer tutar. Bu yazımızda, makale yazmanın inceliklerine, önemli noktalara ve dikkat edilmesi gereken hususlara değineceğiz. Hem akademik kariyer peşinde koşanlar hem de bilimsel araştırmalara merak duyan herkes için kapsamlı bir rehber niteliği taşıyan bu makale, makalelerin nasıl yazılacağına dair sorularınıza yanıtlar sunacak.
Makale Nedir?
Bir konu hakkında bilimsel bir bakış açısıyla yazılmış, belirli bir dergide yayımlanan özgün metinlere makale denir. Kendi içinde farklı türleri ve çeşitleri bulunur. Farklı türleri farklı dergilerde yayımlanır. Örneğin; tıp alanında uzmanlaşmış bir dergide tıpla ilgili bir makale yayımlanabilirken sosyal bilimler üzerine yayımlanan bir dergide sosyal bilimlerle ilgili bir makale yayımlanır. Ancak her iki makalenin de kendine özgü kuralları vardır ve bu kurallar her dergide farklılık gösterebilir.
Makalenin temel amacı, yazarın yaptığı bir araştırma veya incelediği bir konudaki özgün fikrini okuyucuyla paylaşmaktır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, makalede yer alan bilgilerin doğruluğudur. Bilim dünyasında güvenilirliği olmayan bir makalenin yayımlanması, yazarının kariyerini olumsuz etkileyeceği gibi bilimsel çalışmalara da zarar verebilir.
Makale Türleri Nelerdir?
Makale türleri, içerik ve amaçlarına göre farklılık gösterir. Genel olarak üç ana kategoriye ayrılırlar: araştırma, inceleme ve derleme. Her biri, farklı bir amaca hizmet eder ve belirli özelliklere sahiptir. Bu bölümde, bu üç ana makale türünün tanımlarını ve temel özelliklerini bulabilirsiniz.
1. Araştırma Makaleleri
Araştırma makaleleri, yazarların kendi özgün araştırmalarını ve elde ettikleri bulguları sundukları metinlerdir. Bu tür makalelerde, belirli bir konu veya problem üzerinde yapılan deneyler, gözlemler veya anketler sonucunda elde edilen veriler paylaşılır. Araştırma makaleleri genellikle aşağıdaki bölümlerden oluşur:
-
Giriş: Araştırmanın amacı, kapsamı ve önemi hakkında bilgi verir.
-
Yöntem: Kullanılan araştırma yöntemleri, araçlar ve süreçler detaylı bir şekilde açıklanır.
-
Bulgular: Elde edilen veriler ve sonuçlar sunulur.
-
Tartışma: Bulguların anlamı, diğer çalışmalarla karşılaştırması ve sonuçların yorumlanması yapılır.
Araştırma makaleleri, bilimsel topluluğa katkıda bulunmak amacıyla yeni bilgiler ve veriler sunar.
2. İnceleme Makaleleri
İnceleme makaleleri, belirli bir konu veya alanla ilgili daha önce yapılmış araştırmaların kapsamlı bir şekilde değerlendirildiği metinlerdir. Bu tür makalelerde, yazar mevcut literatürü tarar, çeşitli çalışmaları özetler ve yorumlar. İnceleme makalelerinin temel amacı, okuyucuya belirli bir konu hakkında güncel bilgi sağlamak ve o alandaki araştırmaların genel gidişatını göstermektir. Bu nedenle inceleme makalelerinde yeni veriler sunulmaz, aksine mevcut çalışmaların bulguları bir araya getirilir ve analiz edilir.
3. Derleme Makaleler
Derleme makaleleri, belirli bir konu veya alanla ilgili daha önce yapılmış araştırmaların eleştirisel değerlendirmesini sunar. Bu tür makalelerde yazar, mevcut literatürü tarar ve çeşitli çalışmaları özetleyerek kendi görüşlerini ekler. Derleme makaleleri, okuyucuya belirli bir konuda daha önce yapılmış çalışmaların kapsamlı bir özetini ve yazarın kişisel yorumlarını sunar.
Makale Yazımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Makale yazarken dikkat edilmesi gereken birçok önemli husus vardır. Bu bölümde, makale yazım sürecinde göz önünde bulundurulması gereken temel unsurlara değineceğiz. Başlık seçimi, kaynak kullanımı, dil ve anlatım gibi konulara dikkat ederek yazdığınız makalenin kalitesini artırabilirsiniz. Ayrıca, etik kurallara uymak ve intihal yapmamak da akademik güvenilirlik açısından son derece önemlidir.
1. Başlık Seçimi
Başlık seçimi, okuyucunun dikkatini çekmek ve makalenizin içeriğini doğru şekilde yansıtmak için kritik öneme sahiptir. İyi bir başlık, okuyucuya çalışmanızın amacını ve kapsamını net bir şekilde belirtir. Başlık seçerken aşağıdaki noktalara dikkat edebilirsiniz:
-
Özgünlük: Başlığınız daha önce benzer çalışmalarla kullanılmamış olmalıdır.
-
Açıklayıcı Olun: Başlık, okuyucuya çalışmanın ne hakkında olduğunu açıkça ifade etmelidir.
-
Kısa ve Öz: Gereksiz kelimelerden kaçınarak başlığı kısa tutmaya çalışın.
-
Anahtar Kelimeler: Çalışmanızla ilgili anahtar kelimeleri başlıkta kullanarak arama motorlarında görünürlüğünü artırabilirsiniz.
-
Ciddiyet: Akademik çalışmalar için başlıkların ciddi ve resmi bir dilde olması önemlidir.
2. Dikkat Çekici Olma
Dikkat çekici olma, okuyucunun ilgisini hemen çekmek için başlığınızda güçlü kelimeler kullanmak anlamına gelir. Bu, özellikle akademik dergilerde rekabetin yoğun olduğu alanlarda önemlidir. Dikkat çekici başlıklar seçerek makalenizin görünürlüğünü artırabilir ve daha geniş bir okuyucu kitlesine ulaşabilirsiniz.
-
Güçlü Fiiller Kullanın: Başlığınızda güçlü ve etkileyici fiiller kullanarak okuyucunun ilgisini çekebilirsiniz.
-
Sayılar ve İstatistikler: Başlığınızda belirli sayılar veya istatistikler kullanmak dikkat çekiciliği artırabilir.
-
Çarpıcı Kelimeler: Yenilikçi, devrimci gibi çarpıcı kelimeler kullanarak başlığınızı güçlendirin.
3. Kaynak Kullanımı
Kaynak kullanımı, makalenizin güvenilirliğini artırmanın en etkili yollarından biridir. Güvenilir ve saygın kaynaklardan alıntılar yapmak, okuyucunun çalışmanıza olan güvenini artırır. Ayrıca kaynak kullanımı intihal yapmamanızı sağlar.
-
Güvenilir Kaynaklar Seçin: Akademik dergilerden, kitaplardan ve saygın web sitelerinden alıntı yapmaya özen gösterin.
-
Kaynakları Güncel Tutun: Özellikle hızla değişen alanlarda (teknoloji, tıp vb.) güncel kaynaklar kullanmaya dikkat edin.
-
Kaynakları Doğru Alıntılayın: Farklı alıntılama stillerine (APA, MLA, Chicago vb.) uygun şekilde kaynakları gösterin.
4. Dil ve Anlatım
Dil ve anlatım, makalenizin okunabilirliği ve anlaşılırlığı açısından son derece önemlidir. Akademik dil kullanmak, cümlelerinizi netleştirir ve bilimsel güvenilirliği artırır.
-
Akademik Dil Kullanın: Resmi bir dil benimseyerek cümlelerinizi daha anlaşılır hale getirin.
-
Kısa Cümleler Kurun: Uzun ve karmaşık cümlelerden kaçınarak ifadelerinizi basit hale getirin.
-
Tekrarları Azaltın: Aynı kelime veya ifadeyi sıkça kullanmaktan kaçının; eş anlamlılarını tercih edin.
-
Hatalara Dikkat Edin: Yazım ve dil bilgisi hatalarını kontrol edin; bu hatalar okuyucunun dikkati dağılmasına neden olabilir.
5. Etik Kurallar
Etik kurallar, akademik dünyada güvenilirliği artırmak için son derece önemlidir. İntihal yapmamak (başkalarının fikirlerini veya ifadelerini kendi adınıza sunmamak), doğru kaynak göstermenin en önemli yönüdür.
-
İntihal Programları Kullanın: Makalenizi intihal programlarından geçirerek benzerlik oranını kontrol edin.
-
Orijinal Fikirler Geliştirin: Kendi özgün fikirlerinizi geliştirin; başkalarının çalışmalarını kopyalamaktan kaçının.
-
Kaynakları Doğru Gösterin: Alıntı yaptığınız her kaynağı doğru şekilde göstererek intihal riskini azaltın.
-
İşbirlikçilerinizin Katkısını Belirtin: Eğer birlikte çalıştığınız kişiler varsa katkılarını açıkça belirtin; bu etik ihlallerinin önüne geçer.
Makale Yazımında Adımlar
Makale yazımında izlenecek adımlar, sürecin daha düzenli ve etkili bir şekilde ilerlemesini sağlar. Aşağıda yer alan adımlar genel bir rehber niteliğindedir; her yazar kendi tarzına göre bu adımları uyarlayabilir. Makalenizin konusuna hakim olmak, araştırma yapmak ve taslak oluşturmak gibi adımlar sürecin temel taşlarını oluşturur.
1. Konuya Hakim Olmak
Makale yazımında ilk adım olarak konunun kapsamına dair bilgi sahibi olmak büyük önem taşır. Bu aşamada konunun detaylarına hakim olmak, daha sonraki adımlarda size rehberlik eder ve yazım sürecini kolaylaştırır. Konuya hakim olmak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:
-
Ön Araştırma Yapın: Konuyla ilgili genel bilgiler edinmek için kitaplar veya makaleler okuyun.
-
Anahtar Kavramları Belirleyin: Konuda önemli olan anahtar kavramları tanımlayın ve açıklayın.
-
Bağlantılı Alanlarda Çalışın: Konuyla ilişkili diğer alanlarda bilgi sahibi olmak, konunun daha iyi anlaşılmasını sağlar.
2. Araştırma Yapmak
Araştırma yapmanın amacı, konuyla ilgili mevcut literatürü taramak ve daha önce yapılmış çalışmalardan faydalanmaktır. Araştırma yaparken aşağıdaki noktalara dikkat edebilirsiniz:
-
Güvenilir Kaynaklar Kullanın: Akademik dergilerden veya güvenilir kitaplardan alıntı yapmaya özen gösterin.
-
Farklı Perspektifleri İnceleyin: Çeşitli yazarların konuyla ilgili görüşlerini inceleyerek zengin bir perspektif geliştirin.
-
Notlar Alın: Önemli bulguları veya alıntıları not edin; bu notlar ileride yazarken işinize yarar.
-
Kaynakları Doğru Gösterin: Alıntı yaptığınız her kaynağı doğru şekilde göstererek intihal riskini azaltın.
3. Taslak Oluşturmak (Planlama)
Taslak oluşturmak (planlama), yazım sürecinin en önemli aşamalarından biridir. İyi bir taslak, yazım sürecini kolaylaştırır ve zaman kazanmanızı sağlar. Taslak oluştururken aşağıdaki noktalara dikkat edebilirsiniz:
-
Ana Bölümleri Belirleyin: Giriş, yöntem, bulgular vb. ana bölümleri taslakta açıkça gösterin.
-
Alt Başlıklar Ekleyin: Her bölüm altında alt başlıklar ekleyerek yazının yapısını netleştirin.
-
Kısa Notlar Alın: Her bölüm altında kısa notlar alarak yazmanız gereken içerikleri belirtin.
-
Esnek Olun: Taslağı yazım sürecinde değiştirerek geliştirin; bu normaldir ve yazının kalitesini artırır.
4. Giriş Bölümünü Yazmak (Amaç)
Giriş bölümü yazımında dikkat edilmesi gereken en önemli husus, okuyucuya çalışmanın amacını net bir şekilde ifade etmektir. Ayrıca bu bölümde konunun önemine dair bilgiler verilmeli ve çalışmanın kapsamı belirlenmelidir:
-
Konuyu Tanıtın: Okuyucuya konuyu tanıtın ve onun hakkında bilgi verin.
-
Önemini Vurgulayın: Konunun neden önemli olduğunu açıklayarak okuyucunun ilgisini çekin.
-
Araştırma Sorularını Belirtin: Çalışmada ele alınacak anahtar araştırma sorularını net bir şekilde ifade edin.
-
Bölümün Yapısını Açıklayın: Giriş bölümünün sonunda okuyucuya diğer bölümlerin nasıl yapılandığına dair kısa bilgiler verin; bu makalenizin akışını anlamalarına yardımcı olur.
5. Yöntem Bölümünü Yazmak (Nasıl)
Yöntem bölümü yazarken amacınız, okuyucuya araştırmada kullandığınız yöntemleri net bir şekilde açıklamaktır. Bu bölümde kullanılan araçlar, örneklem büyüklüğü ve veri toplama süreçleri gibi detaylar yer alır:
-
Araştırma Tasarımını Açıklayın: Kullanılan araştırma tasarımını (örneğin deneysel veya betimsel) detaylı şekilde açıklayın; bu tasarımın neden seçildiğini de belirtin.
-
Örneklem Seçimini Tanımlayın: Araştırmada kullanılan örneklemi (katılımcılar) tanımlayın; örneklem büyüklüğünü belirtin ve seçim kriterlerini açıklayın.
-
Veri Toplama Araçlarını Tanıtın: Kullanılan veri toplama araçlarını (anketler veya mülakat formları) tanıtın; bu araçların neden seçildiğini de açıklayın.
-
Veri Analizi Yöntemlerini Açıklayın: Elde edilen verilerin nasıl analiz edildiğini açıklayın; kullanılan istatistiksel testleri belirtin.
6. Bulgular Bölümünü Yazmak (Ne Bulduk)
Bulgular bölümü yazarken amacınız, araştırmanız sonucunda elde ettiğiniz verileri net bir şekilde sunmaktır. Bu bölümde grafikler, tablolar veya görseller kullanarak verileri desteklemek önemlidir:
-
Verileri Net Bir Şekilde Sunun: Elde ettiğiniz verileri açıkça belirtin; bu verilerin ne anlama geldiğini eklemeyi unutmayın.
-
Grafikler Kullanın: Verileri daha anlaşılır hale getirmek için grafikler veya tablolar kullanarak görsel destek sağlayın;
bu görsellerin açıklayıcı olmasına dikkat edin.
- Açıklayıcı Olun: Her veri setinin arkasındaki anlamı açıklayarak okuyucunun anlayışını kolaylaştırın;
bulgarların sizin yorumunuz olmadan anlaşılabilir olmasına özen gösterin.
7. Tartışma Bölümünü Yazmak (Ne Anlama Geliyor)
Tartışma bölümü yazarken amacınız, elde ettiğiniz bulguları yorumlamak ve bunların anlamını netleştirmektir. Ayrıca bu bölümde önceki çalışmalarla karşılaştırmalar yaparak bulgularınızın bağlamını açıklayabilirsiniz:
- Sonuçları Yorumlayın: Elde ettiğiniz sonuçları detaylı şekilde yorumlayarak okuyucunun anlamasını kolaylaştırın;
bulguların sizin yorumunuz olmadan anlaşılabilir olmasına özen gösterin.
- Literatürle Karşılaştırmalar Yapın: Önceki çalışmalarla elde ettiğiniz bulguları karşılaştırarak bulgularınızın bağlamını açıklayın;
eğer farklı sonuçlar bulduysanız bunun olası nedenlerini tartışın.
- Sınırlamaları Belirtin: Araştırmanızın sınırlamalarını açıklayarak okuyucuya şeffaf bilgi verin;
bu sınırlamaların sonuçlara etkisini tartışın.
- Gelecek Çalışmalara Önerilerde Bulunun: Gelecek çalışmalarda ele alınabilecek konuları önererek araştırmanın seyrine katkıda bulunun;
eğer gelecekteki çalışmalar sınırlamalarınızı aşarsa elde edilebilecek yeni bilgiler hakkında düşünceler geliştirin.
8. Sonuç Bölümü Yazmak (Ne Sonuçlara Ulaştık)
Sonuç bölümü yazarken amacınız, araştırmanızın ana bulgularını özetlemektir. Ayrıca bu bölümde araştırmanın önemi ve gelecekteki çalışmalar için önerilerde bulunabilirsiniz:
- Ana Bulguları Özetleyin: Araştırmanızın ana bulgularını net bir şekilde özetleyerek okuyucunun hatırlamasını kolaylaştırın;
alıntı yapmaktan kaçının; sonuç bölümü özettir,
yeni bilgi sunulmaz.
- Araştırmanın Önemini Vurgulayın: Yaptığınız araştırmanın neden önemli olduğunu belirtin;
bulugların uygulamadaki önemini vurgulayarak katkılarınızı açıklayın.
Sonuç olarak;
Makale yazımı, titizlik gerektiren ancak doğru adımlar izlendiğinde kolaylaşan bir süreçtir. Konuya hakim olmak, araştırma yapmak ve etkili bir taslak oluşturmak, kaliteli bir makalenin temellerini atar. Ayrıca etik kurallara uymak ve intihal yapmamak da akademik güvenilirliği artırır. Unutmayın ki her yazar kendi tarzına göre bu adımları uyarlayabilir; önemli olan süreci düzenli hale getirmektir.