Makale değerlendirme örneği, bir makalenin, araştırmanın ya da incelemenin uzman kişiler tarafından daha iyi anlaşılabilmesi için konuya uygun makale değerlendirme ölçeği kullanılarak incelenmesidir. Genel olarak makaleler yayınlanmadan önce hakemler tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirmede makalelerin anlatılan konuyu ne ölçüde açıkladığı, araştırmada kullanılan metodun ne kadar uygun olduğu, sonuçların elde edilen bulgularla ne kadar örtüştüğü gibi konular uzman kişiler tarafından dikkatle incelenilir. Yapılan bu inceleme sonucunda hakemler bir öneri ve görüş raporu hazırlarlar ve bu rapor yayın kuruluna iletilir. Makalenin yayınlanmasına hakemlerin görüşleri doğrultusunda karar verilir.
Makale Değerlendirme Ölçeği Nedir?
Herhangi bir makalenin değerlendirilmesi sırasında kullanılan ölçekler veya formlar makale değerlendirme ölçeği olarak adlandırılır. Genel olarak bu ölçekler çok sayıda sorudan oluşur ve bu soruların yanıtlarının topluca değerlendirilmesiyle makalenin kalitesi hakkında bir sonuca varılır. Bir makale değerlendirme formu, genellikle, makalenin içeriğine dair genel sorular, kullanılan araştırma metoduna dair sorular ve elde edilen bulgular ile ilgili sorular içerir. Bu sorulara verilen yanıtların değerlendirilmesiyle o makalenin kalitesi veya geçerliliği hakkında bir sonuca varılır.
Makale Değerlendirme Kriterleri Nelerdir?
Bir makalenin kalitesini belirlemede 3 temel kriter öne çıkar. Bunlar makalenin konusunu açıklayıcı olması, kullanılan araştırma metodunun uygunluğu ve elde edilen bulguların geçerliliğidir.
1. Konunun Açıklığı
Bir makalenin konusunu ne ölçüde açıkladığı, yani araştırma alanında gerçekten yeni bir bilgi sunup sunmadığı, o makalenin kalitesini belirlemede önemli bir kriter olarak öne çıkar. Makalenin konusunu ne kadar net bir şekilde tanımladığı ve bu konuda ne kadar kapsamlı bilgi verdiği değerlendirilirken bakılması gereken bazı önemli noktalar vardır.
Kapsamlı Tanım
Makalenin konusu kapsamlı bir şekilde tanımlanmış mı? Problemin bağlamı ve önemi yeterince açıklanmış mı? Yani ele alınan problem yeterince detaylandırılmış mı? Bu noktalar değerlendirilmeli.
Alan Taraması
Literatür taraması eksiksiz mi? Alanındaki mevcut çalışmaları yeterince kapsamış mı? Öne çıkan araştırmalar yeterince vurgulanmış mı?
Yenilik Unsuru
Makale yeni bir bilgi, bakış açısı veya çözüm sunuyor mu? Yoksa daha önce literatürde bulunmuş bir bilgi mi tekrarlanmış?
Sorun ve Amaç
Makaledeki sorun ve amaç açıkça tanımlanmış mı?
2. Kullanılan Araştırma Metodu
Makalenin bulguları ve sonuçları büyük ölçüde kullanılan araştırma metoduna dayanır. Bu nedenle, araştırma metodunun geçerli ve güvenilir olması, o makalenin kalitesi açısından büyük önem taşır.
Yeterlilik
Kullanılan araştırma metodu verilerin toplanması ve analizi için yeterli mi?
Geçerlilik ve Güvenilirlik
Kullanılan veri toplama araçları geçerli ve güvenilir mi? Makalede bu konudaki bilgiler açıklanmış mı?
Uygulama Aşaması
Araştırma metodu yeterince detaylandırılmış mı? Verilerin nasıl toplandığı ve analiz edildiği net bir şekilde açıklanmış mı?
3. Elde Edilen Bulguların Geçerliliği
Elde edilen bulguların geçerli olması için yeterli sayıda katılımcıdan veri toplanmış olması gerekir. Aynı zamanda bu verilerin analizi de doğru ve tutarlı bir şekilde yapılmalıdır.
Katılımcı Sayısı
Verilerin toplanması için yeterli sayıda katılımcıdan veri toplanmış mı? Yani örneklem büyüklüğü yeterli mi?
Veri Analizi
Veri analizi uygun ve geçerli yöntemlerle yapılmış mı? Analiz sonuçları açıkça ve anlaşılır bir şekilde sunulmuş mu?
Sonuçların Tutarlılığı
Elde edilen bulgular, araştırmanın problemini açıklayan net sonuçlar mı sağlıyor? Literatürdeki diğer çalışmalarla tutarlı mı?
Makale Değerlendirme Ölçeği Örnekleri
1. PRISMA-Checklist (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses)
PRISMA checklist, sistematik derleme ve meta-analizlerde dikkat edilmesi gereken 27 maddeyi içeren açık erişimli bir kontrol listesidir. Bu madde checklist’i, sistematik derleme veya meta-analiz yapılırken kullanılan yöntemlerin ve bulguların raporlanmasını iyileştirmeyi hedefler.
PRISMA Checklist
1. Title
2. Abstract
3. Rationale
4. Objectives
5. Eligibility criteria
6. Information sources
7. Search
8. Study selection
9. Data collection process
10. Data items
11. Risk of bias in individual studies
12. Summary measures
13. Synthesis of results
14. Risk of bias across studies
15. Additional analyses
16. Results of individual studies
17. Synthesis of results
18. Risk of bias in individual studies
19. Summary of evidence
20. Limitations
21. Conclusions
22. Funding
23. Registration
24. Protocol
25. Support
26. Competing interests
27. Authors' contributions