Koruyucu aile sistemi, koruma altındaki çocukların aile ortamında yetiştirilmesini amaçlayan bir sistemdir. Bu sistemde, çocuğun ailesinin yanında kalması uygun görülmediğinde, koruma altına alınan çocuklar, devlet tarafından değerlendirilmiş ve onaylanmış koruyucu aileler tarafından bakılır. Çocukların anne ve babası ile olan bağları kesilmez. Koruyucu ailelerin de öz çocukları gibi sevip ilgilenmeleri beklenir. Ancak, öz ailelerinin yanına dönebilmesi için tüm süreçler tamamlanana kadar, çocuğun, koruyucu aile yanında kalması gereklidir. Bu sistemde, öz aileleri ile iletişim halinde olunması ve ortaklaşa kararlar alınması önemlidir.
Koruyucu Aile Sözleşmesi Nedir?
Koruyucu aile sistemi ile devlet, ihtiyaç duyan çocukların, öz ailelerinin yanında olmasını istemektedir. Öz ailenin yanında kalması uygun bulunmadığında ve çocuğun bakımı için başka bir ailenin yanında kalması gerektiğinde, devlete bağlı çocuk yuvaları veya çocuk evleri gibi kurumlara yerleştirilir.
Devletin bu amacı gerçekleştirmek için oluşturduğu sistemin adı koruyucu aile sistemi‘dir. Bu sistemde, çocuğun öz ailesi ile bağı kesilmez ve ebeveynler, çocukları ile ilgili kararları almaya devam eder. Koruyucu aileler de çocuğu öz çocukları gibi sevip ilgilenmeleri beklenir.
Koruyucu aile sistemi, Türkiye’de 2005 yılında yürürlüğe giren 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ile hayatımıza girmiştir. Kanunun 9. maddesinde, koruyucu aileliğin amacı açıklanmaktadır:
“Amaç: Madde 9 – (1) Bu Kanunun amacı; çocuğun aile ortamında yetişmesini sağlamak, ailesi yanında bakım ve gözetim imkânı bulunmayan veya korunma ihtiyacı olan çocukların, bakım ve gözetim ihtiyacını aile ortamında sağlayacak şekilde koruma ve bakımını temin etmektir.”
Söz konusu kanunla birlikte, aile ortamında büyütülmesi uygun görülen ancak ailesinin yanında kalamayan çocuklar, devlet tarafından denetlenen ve onaylanan koruyucu ailelerin yanına yerleştirilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus vardır: Koruyucu aileler de çocuklara öz çocukları gibi sevgiyle yaklaşmalıdır.
Bu sistemin temelini oluşturan koruyucu aile sözleşmesi, koruyucu aileler ile devlet arasında yapılan bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile koruyucu aileler ve devletin görevleri belirlenir.
Koruyucu Aile Sözleşmesinin Amacı Nedir?
Koruyucu aile sisteminin temel amacı, koruma altındaki çocukların aile ortamında yetişmesini sağlamaktır. Ancak bu amacın gerçekleşebilmesi için bazı adımların atılması gerekmektedir.
Bunların en başında geleni ise koruyucu aile sözleşmesi‘dir. Koruyucu aile sistemi ile devlet, ihtiyaç duyan çocukların, öz ailelerinin yanında olmasını istemektedir. Öz ailenin yanında kalması uygun bulunmadığında ve çocuğun bakımı için başka bir ailenin yanında kalması gerektiğinde, devlete bağlı çocuk yuvaları veya çocuk evleri gibi kurumlara yerleştirilir.
Koruyucu aile sistemi ile çocuklar, öz ailesinin yanında büyümenin avantajlarından faydalanır. Genellikle öz ailesinin yanına geri dönebilmesi hedeflenir; bunun mümkün olmaması durumunda ise çocuğun her zaman öz ailesinin yanındaymış gibi bakım alması amaçlanır.
Koruyucu Aile Sözleşmesinin Kapsamı Nedir?
Koruyucu aile sözleşmesi, adından da anlaşılacağı üzere, koruyucu aileler ile devlet arasında imzalanan bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile koruyucu ailelerin görevleri, hakları ve yükümlülükleri belirlenir. Sözleşmenin içeriği şu şekildedir:
- Tanımlar: Sözleşmede geçen bazı terimlerin tanımları yapılır.
- Koruyucu Ailenin Hak ve Yükümlülükleri: Sözleşmenin en önemli kısmıdır. Burada, koruyucu ailenin hakları ve yükümlülükleri sıralanır.
- Çocuğun Hakları: Koruma altındaki çocuğun hakları bu bölümde belirtilir.
- Aile Ortamında Bakım: Çocukların aile ortamında bakılması esas olduğu için bu bölümde bu konuya değinilir.
- Sözleşmenin Süresi: Sözleşmenin ne kadar süre geçerli olacağı burada belirtilir.
- Sözleşmenin Feshi: Sözleşmenin neden ve nasıl feshedileceği bu bölümde açıklanır.
- Tebligat: Tarafların birbirine nasıl tebligat yapacağı hakkında bilgi verilir.
- Düzenleme Hükümleri: Sözleşmede eksik kalan konuların hangi mevzuata göre düzenleneceği burada belirtilir.
- İhtilafın Çözümü: Sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği burada açıklanır.
- Tarih ve İmzalar: Taraflar sözleşmeyi imzalarken tarih yazıp imza atarlar.
Sözleşmenin kapsamı çok geniştir; bu nedenle tüm maddeleri dikkatlice okunmalı ve anlaşılmayan noktalar yetkililerle görüşülmelidir.
Koruyucu Aile Sözleşmesinin İçeriği Nasıldır?
Koruyucu aile sözleşmesi oldukça kapsamlıdır ve şu bölümlerden oluşur:
- TANIMLAR: Sözleşmede geçen bazı terimlerin anlamları tanımlanır.
- KORUYUCU AİLENİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ: Bu bölümde koruyucu ailenin hakları ve yükümlülükleri sıralanır.
- ÇOCUĞUN HAKLARI: Koruma altındaki çocuğun hakları bu bölümde belirtilir.
- AİLE ORTAMINDA BAKIM: Çocukların aile ortamında bakılması konusu burada ele alınır.
- SÖZLEŞMENİN SÜRESİ: Sözleşmenin geçerlilik süresi bu bölümde açıklanır.
- SÖZLEŞMENİN FESHİ: Sözleşmenin neden ve nasıl feshedileceği burada belirtilir.
- TEBLİGAT: Tarafların birbirine nasıl tebligat yapacağı hakkında bilgi verilir.
- DÜZENLEME HÜKÜMLERİ: Sözleşmede eksik kalan konuların hangi mevzuata göre düzenleneceği burada açıklanır.
- İHTİLAFIN ÇÖZÜMÜ: Sözleşmeden doğan uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği burada belirtilir.
- TARİH VE İMZALAR: Taraflar sözleşmeyi imzalarken tarih yazıp imza atarlar.
Sözleşmenin içeriği detaylıdır ve her madde büyük bir öneme sahiptir. Dikkatlice okunmalı ve gerekirse profesyonel yardım alınmalıdır.
Koruyucu Aile Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
Koruyucu aile sözleşmesi oldukça kapsamlıdır ve içinde birçok önemli madde bulundurur. Bu maddelerin her biri dikkatlice okunmalı ve anlaşılmayan noktalar yetkililerle görüşülmelidir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı hususlar:
- Sözleşme Kapsamı: Tüm maddeler dikkatlice okunmalı; özellikle haklar ve yükümlülükler bölümleri üzerinde durulmalıdır.
- Anlaşılmayan Terimler: Tanımlar bölümünde geçen terimler anlaşılmıyorsa ilgili makamlardan açıklama talep edilmelidir.
- Sorumluluklar: Koruyucu ailenin yükümlülükleri iyi anlaşılmalı; eksik kalınmaması gereken noktalar not edilmelidir.
- Çocuğun Hakları: Çocuğun haklarının neler olduğu mutlaka okunmalı; bu hakların ihlal edilmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
- Sözleşmenin Süresi: Geçerlilik süresi iyi bilinmeli; ihtiyaç halinde uzatma işlemleri için önceden hazırlık yapılmalıdır.
- Sözleşmenin Feshi: Hangi şartlarda sözleşmenin feshedilebileceği öğrenilmeli; bu durumla karşılaşılması halinde ne yapılacağına dair bir plan oluşturulmalıdır.
- Tebligat Süreci: Tebligatların nasıl yapılacağı iyi anlaşılmalı; önemli belgelerin kaybolmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
- Düzenleme Hükümleri: Sözleşmede eksik kalan konuların hangi mevzuata göre düzenleneceği öğrenilmeli; mevzuat değişiklikleri takip edilmelidir.
- Uyuşmazlık Çözümü: İhtilaf durumunda nasıl hareket edileceği konusunda bilgi edinilmeli; gerektiğinde hukuki destek alınmalıdır.
- Tarih ve İmzalar: Sözleşme imzalanmadan önce tarih kontrol edilmeli; eksik veya hatalı bir tarih yazılmaması sağlanmalıdır.
Bunlar, koruyucu aile sözleşmesinde dikkat edilmesi gereken bazı temel hususlardır. Her madde büyük bir öneme sahiptir; bu nedenle sözleşme tüm detayleriyle dikkatlice incelenmeli ve herhangi bir sorun veya belirsizlik durumunda yetkililere danışılmalıdır.
Koruyucu Aile Olmanın Avantajları Nelerdir?
Koruyucu aile olmanın birçok avantajı bulunmaktadır:
- Aile Ortamı Sağlamak: Koruyucu aileler, koruma altında olan çocuklara güvenilir bir aile ortamı sunar; bu sayede çocuklar sağlıklı bir psikolojik gelişim süreci yaşar.
- Eğitim Fırsatları: Çocuklar, eğitim yaşamlarına koruyucu ailelerin desteğiyle devam edebilir; bu sayede akademik başarı şansları artar.
- Düşük Ekonomik Yük: Devlet tarafından verilen aylık ödeme sayesinde ekonomik yük azalabilir; bu ödeme düzenli olarak yapılır.
- Aile Bağlarını Korumak: Öz ailenin yanında kalamayan çocuklar için koruyucu aileler, öz ailesi ile iletişim kurma imkanı sağlar; bu sayede çocukların köklerinden kopmaması hedeflenir.
- Psykolojik Destek: Koruyucu aileler, çocuklara sevgi ve destek sunarak onların psikolojik iyilik halleri üzerinde olumlu etkiler yaratır; bu sayede travma sonrası stres bozukluğu gibi ruhsal sorunların ortaya çıkma ihtimali azalır.
Bunlar, koruyucu aile olmanın başlıca avantajlarıdır. Her biri hem çocuklar hem de koruyucu aileler için önemli faydalar sağlar. Ancak bu avantajların gerçekleşebilmesi için tarafların sorumluluklarını yerine getirmesi ve işbirliği içinde çalışması gerekmektedir.
Koruyucu Aile Olmanın Dezavantajları Nelerdir?
Koruyucu aile olmanın bazı dezavantajları da bulunmaktadır:
- Düşük Ekonomik Yük: Koruyucu aileler genellikle düşük gelir grubuna mensup olup, düşük maaşlarla çalışan kişilerden oluşur; bu durum ekonomik sıkıntı çekmelerine neden olabilir.
- Aile Bağlarını Korumak Zorluğu: Öz ailenin yanında kalamayan çocuklar için koruyucu aileler, zaman zaman öz ailenin talepleriyle karşılaşabilir; bu durum hem ebeveynlerin hem de çocukların psikolojik sorunlar yaşamasına neden olabilir;
- Düşük Eğitim Fırsatları: Devlet destekleri yetersiz kalabilir; bu durumda çocukların eğitim fırsatları azalabilir.
- Aile İçi İletişim Sorunları: Bazı durumlarda öz ailenin devreye girmesi zorluk çıkarabilir; bu tür durumlarda iletişim sorunları yaşanabilir ve çocuk üzerinde olumsuz etkiler oluşabilir.
Bunlar, koruyucu aile olmanın potansiyel dezavantajlarıdır. Her ne kadar dezavantajlar bulunsa da, doğru yaklaşım ve işbirliği ile bunlar aşılabilir. Önemli olan tarafların sorumluluklarını yerine getirmesi ve çocukların en iyi şekilde bakım almasını sağlamaktır.