Kimyasal maddeler, atomların veya moleküllerin birbirleriyle etkileşimi sonucunda oluşan maddelere denir. Moleküler düzeyde basit birleşimler olabileceği gibi çok karmaşık yapılar da olabilir. Kimyasal maddeler sınıflandırılırken genellikle moleküllerin boyutu ve içerdikleri atomlar göz önünde bulundurulur.
Kimyasal Maddeler Nelerdir?
Kimyasal maddeler, kimyasal yöntemlerle birbiriyle etkileşen atom ve moleküller sonucunda oluşur. Atomların ya da moleküllerin bir araya gelerek oluşturdukları bileşenlerdir. İçerisinde farklı atomlar bulunan moleküller basit yapılı olanlardan oldukça karmaşık yapılara kadar çeşitlenebilir.
Genel olarak kimyasal maddelerin sınıflandırılması moleküler düzeydeki boyutları ve içerdiği atomlara göre yapılır. Bu sınıflandırma sırasında belirli sınırlar getirilmiş olsa da bazı kimyasallar birbirlerinin sınırlarında demlenirler. Örneğin bazı insanlar, suyun maddenin en saf hali olduğunu söylese de suyun içerisinde de farklı mineraller bulunabilir. Bu nedenle maddenin saflığı genellikle mevcut olan iyonlar ve moleküller açısından tartışmaya açıktır.
Kimyasal Maddelere Örnekler
Saf kimyasal maddeler örnekleri aşağıdaki gibidir:
- Saf su (H2O)
- Saf karbon dioksit (CO2)
- Saf sodyum klorür (NaCl)
- Saf demir (Fe)
- Saf oksijen (O2)
- Saf altın (Au)
- Saf gümüş (Ag)
Bileşik Nedir?
Bileşikler, iki ya da daha fazla farklı atomun bir araya gelerek oluşturduğu saf maddelerdir. Bileşiklerde, farklı atomların elektriksel özellikleri değiştiğinden bir araya gelen atomlar yeni özellikler kazanır. Bir bileşikte bulunan atomların oranı ve türü, o bileşiğin özelliklerini de belirleyecektir.
Bileşikler, kimyasal yöntemlerle ayrıştırılabilen saf maddelerdir. Ancak bileşikleri oluşturan atomları saf halde ayrı olarak bulmak oldukça zordur. Örneğin, iki molekül oksijen atomunun bir araya gelmesi sonucu oluşan O2 gazı bileşiği dışındaki tüm bileşiklerde yalnızca tek molekül halinde bulunur.
Bileşen Nedir?
Bileşenler, bir karışımın içinde bulunan saf maddelere verilen isimdir. Karışımda bulunan her bir saf madde, karışımın bileşeni olarak adlandırılır. Bileşenler fiziksel yöntemlerle karışımdan ayrıştırılabilir. Örneğin, tuzlu su karışımının içinde iki tane bileşen vardır: Tuz ve sudur. Tuz ve su fiziksel yöntemlerle karışımdan ayrılabilir.
Karışım Nedir?
Karışım, en az iki tane saf maddenin bir araya gelmesiyle oluşan maddelerdir. Karışımların içinde bulunan saf maddeler kimyasal olarak birbirine bağlı değildir. Bu nedenle karışımları oluşturan bileşenler fiziksel yöntemlerle ayrıştırılabilir.
Karışımların homojen ve heterojen olmak üzere iki ana türü vardır. Homojen karışımlarda, karışımı oluşturan bileşenlerin tümü birbirine tamamen karışmıştır. Bu nedenle homojen karışımlar tek fazlıdır. Heterojen karışımlarda ise, karışımı oluşturan bileşenler tamamen birleşmemiştir. Bu nedenle heterojen karışımlar iki veya daha fazla fazdan oluşur.
Kimyasal Maddelerin Sınıflandırılması
Bileşikler
- Bileşikler, iki ya da daha fazla farklı atomun bir araya gelerek oluşturduğu saf maddelerdir.
- Bileşiklerde, farklı atomların elektriksel özellikleri değiştiğinden bir araya gelen atomlar yeni özellikler kazanır.
- Bileşikteki atomların türü ve oranı, bileşiğin özelliklerini de belirleyecektir.
Kuvvetli Iyonik Bileşikler
- Kuvvetli iyonik bileşikler, sıvı halde iyi elektrik iletirler.
- Bu bileşiklerin çözünme suyu ile iletkenlik gösterip göstermediği deneyle ortaya konulmuştur.
Zayıf İyonik Bileşikler
- Zayıf iyonik bileşikler, katı halde iyi elektrik iletmezler ve sıvı halde de iletkenlik göstermezler.
Moleküler Bileşikler
- Moleküler bileşiklerde kuvvetli iyonik bağ yoktur; dolayısıyla katı halde elektrik iletimi olmaz.
- Sıvı halde bazı moleküler bileşiklerin zayıf elektrik iletkenliği olabilir.
Karmaşık Bileşikler
- Karmaşık bileşikler, metal atomunun ligant adı verilen nötr veya negatif yüklü atom veya moleküllerle bağlanması sonucu oluşur.
Karışımlar
- Karışımlar, en az iki tane saf maddenin bir araya gelmesiyle oluşan maddelerdir.
- Saf maddeler kimyasal olarak birbirine bağlı olmadığı için fiziksel yöntemlerle karışımdan ayrılabilir.
Homojen Karışımlar
- Homojen karışımlarda, karışımı oluşturan maddeler tamamen birbirine karışmıştır ve tek fazlıdır.
Heterojen Karışımlar
- Heterojen karışımlarda ise, karışımı oluşturan maddeler tamamen birleşmemiştir ve iki veya daha fazla fazdan oluşur.
Kimyasal Maddelerin Özellikleri
Kimyasal maddelerin özellikleri, oluşturuldukları atomların elektriksel özelliklerinin birbirinden farklı olmasından kaynaklanır. Her bir maddenin kendine ait fiziksel ve kimyasal özellikleri vardır.
Fiziksel Özellikler
- Kimyasal maddelerin tanımlanmasında kullanılan ilk özellik fiziki özelliklerdir.
- Maddenin fiziksel hali (katı, sıvı veya gaz), rengi, kokusu, yoğunluğu, erime noktası, kaynama noktası gibi özellikler fiziksel özelliklere örnek olarak verilebilir.
Kimyasal Özellikler
- Kimyasal özellikler, maddenin başka bir maddeyle tepkimeye girmesi sonucu ortaya çıkan özelliklerdir.
- Kimyasal özellikler arasında reaktivite, asit-baz karakteri, oksidasyon sayısı gibi özellikler bulunur.
Tüm kimyasal maddelerin kendilerine özgü fiziksel ve kimyasal özellikleri vardır. Bu özelliklerin çoğu ancak deney ortamında test edilerek öğrenilebilir.