Kentsel dönüşüm projelerinde yaşanan hukuki sorunlar nedeniyle yürütmeyi durdurma kararı alınması sık karşılaşılan bir durumdur. Bu kararlar, projelerin çevreye olan etkileri ve kamu yararı açısından titizlikle incelenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Son yıllarda bu konuda pek çok mahkeme kararları da verilmiştir. Aşağıda bu kararlara ilişkin bazı örnekler ve detaylar verilmiştir.
1. İBB’nin Kayışdağı Projesi için verdiği yürütmeyi durdurma kararı (2018)
İstanbul 10. İdare Mahkemesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Kayışdağı Mahallesi’nde bulunan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı’nda yapılan değişiklikleri iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, plan değişikliğinin kamu yararı gözetilmeden yapıldığına ve çevresel etki değerlendirmesi yapılmadığına vurgu yapılmıştır.
2. Silivri’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yaptığı plan değişikliği için yürütmeyi durdurma kararı (2020)
İstanbul 11. İdare Mahkemesi, Silivri Belediyesi’nin, çevre ve şehircilik bakanlığının Silivri sınırları içinde yaptığı 1/1000 ölçekli uygulama İmar Planı’ndaki değişikliği iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Mahkeme, yürütmenin durdurulmasına gerekçe olarak imar planı değişikliğinin kamu yararı ve çevreye uygunluk açısından incelenmediği yönünde karar almıştır.
3. Kartal’da kentsel dönüşüm projesi için yürütmeyi durdurma kararı (2022)
İstanbul 4. İdare Mahkemesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Kartal’da gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projesinin çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) sürecinin tamamlanmadığı gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, çevresel etkilerin değerlendirilmeden proje uygulamasına geçilmesinin hukuka uygun olmadığına vurgu yapılmıştır.
4. Beylikdüzü’nde TOKİ tarafından yapılan kentsel dönüşüm projesi için yürütmeyi durdurma kararı (2021)
Beylikdüzü 1. İdare Mahkemesi, TOKİ tarafından Beylikdüzü ilçesinde gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projesi için çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) sürecinin tamamlanmadığı gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, çevresel etkilerin değerlendirilmeden proje uygulamasına geçilmesinin hukuka uygun olmadığı ifade edilmiştir.
5. Bağcılar’da yapılan kentsel dönüşüm projesi için yürütmeyi durdurma kararı (2021)
İstanbul 6. İdare Mahkemesi, Bağcılar Belediyesi’nin gerçekleştirdiği kentsel dönüşüm projesine ilişkin imar planı değişikliğinin çevreye olabilecek zararları ve kamu yararını gözetmediği gerekçesiyle yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, imar planı değişikliğinin kamu yararı ve çevre koruma ilkelerine uygun olmadığı vurgulanmıştır.
6. Fatih’teki kentsel dönüşüm projesi için yürütmeyi durdurma kararı (2018)
Fatih 3. İdare Mahkemesi, Fatih Belediyesi’nin kentsel dönüşüm kapsamında gerçekleştirdiği plan değişikliğine ilişkin itirazı değerlendirerek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, söz konusu değişikliğin çevresel etki değerlendirmesi yapılmadan gerçekleştirildiği ve hukuka aykırı olduğuna karar verilmiştir.
7. Haliç Üniversitesi Kentsel Dönüşüm Projesi için Yürütmeyi Durdurma Kararı (2021)
İstanbul 10. İdare Mahkemesi, Haliç Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen Kentsel Dönüşüm Projesi ile ilgili verilen imar planı değişikliğini iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Mahkeme, proje alanındaki yapıların korunması gereken kültürel varlıklar olduğunu belirterek bu alanın imara açılmasının hukuka aykırı olduğuna karar vermiştir.
8. Gaziosmanpaşa’da gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projesi için yürütmeyi durdurma kararı (2019)
İstanbul 7. İdare Mahkemesi, Gaziosmanpaşa Belediyesi’nin gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projesine ilişkin imar planı değişikliğini iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Kararda, söz konusu değişikliğin kamu yararına ve çevresel etkilerin değerlendirilmesine uygun olmadığı gerekçesiyle yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.
9. Taksim Meydanı Projesi için Yürütmeyi Durdurma Kararı (2021)
İstanbul 3. İdare Mahkemesi, Taksim Meydanı düzenlemesine ilişkin imar planı değişikliklerini iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Mahkeme, projenin çevresel etki değerlendirmesi yapılmadan onaylandığını ve hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir.
10. Zeytinburnu’nda TOKİ tarafından gerçekleştirilen konut projeleri için yürütmeyi durdurma kararı (2020)
Zeytinburnu 2. İdare Mahkemesi, Zeytinburnu Belediyesi tarafından TOKİ tarafından yapılan konut projelerine ilişkin imar planı değişikliklerini iptal ederek yürütmeyi durdurma kararı vermiştir. Mahkeme, söz konusu projelerin çevresel etki değerlendirmesinin yapılmadığını ve kamu yararına uygun olmadığını belirterek kararını bu gerekçeye dayandırmıştır.
Kentsel Dönüşüm Yürütmeyi Durdurma Kararına Nasıl İtiraz Edilir?
Kentsel dönüşüm projelerinde alınan yürütmeyi durdurma kararlarına itiraz etmek mümkündür. İtiraz süreci şu şekilde işler:
- Kararın Bildirimi: Yürütmeyi durdurma kararının ilgili idareye veya tarafa tebliğ edilmesiyle başlar.
- Süre: Kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde ilgili idareler veya taraflar tarafından itiraz başvurusu yapılabilir.
- İtiraz Mercii: İtiraz başvurusu, kararın verildiği mahkemeye yapılır.
- Gerekçe: İtiraz dilekçesinde, yürütmeyi durdurma kararının gerekçelerine karşı itiraz edilen hususlar belirtilmelidir.
- Tebliğ Şartı: İtiraz dilekçesi ve ekleri, ilgili mercie usulüne uygun olarak tebliğ edilmelidir.
- Karar Süreci: İtiraz mercii, dosya üzerinden inceleme yaparak itirazı kabul veya reddedebilir.
Kentsel Dönüşüm Yürütmeyi Durdurma Kararlarına İtiraz Süreci
- Karar Bildirimi: İlgili idare veya taraflara tebliğ edilir.
- Süre: Tebliğden itibaren 7 gün içinde itiraz başvurusu yapılabilir.
- İtiraz Makamı: Kararın verildiği mahkemeye itiraz dilekçesi ile başvurulur.
- Dilekçe İçeriği: Yürütmeyi durdurma kararının gerekçelerine karşı itiraz edilen hususlar belirtilmelidir.
- Tebliğ Şartı: İtiraz dilekçesi ve ekleri usulüne uygun olarak tebliğ edilmelidir.
- Karar Süreci: İtiraz mercii dosya üzerinden inceleme yaparak itirazı kabul veya reddedebilir.
Kentsel Dönüşüm Yürütmeyi Durdurma Kararlarının Geleceği
Kentsel dönüşüm projelerinde alınan yürütmeyi durdurma kararları, mahkemelerin projelerin çevreye olan etkilerini ve kamu yararını titizlikle değerlendirdiğini gösteriyor. Gelecekte bu tür kararların artması muhtemeldir çünkü kentsel dönüşüm projeleri genellikle büyük ölçeklidir ve çok sayıda insanın yaşamını etkiler. Dolayısıyla çevresel etki değerlendirmeleri ve kamusal yararın gözetilmesi daha da önem kazanacaktır.
Tüm bu örnekler ve süreçler, kentsel dönüşüm projelerinin hukuki sürecinde alınan kararların ne denli önemli olduğunu ve çevresel etkilerin dikkate alınarak projelerin uygulanması gerektiğini göstermektedir. Kentsel dönüşüm projelerinde karşılaşılan hukuki sorunlar nedeniyle yürütmeyi durdurma kararları alınsa da bu süreçte hassasiyetle hareket edilmesi gerekmektedir.