Dilimizdeki kelimeleri daha iyi anlayabilmek ve kullanabilmek için kelime türlerini bilmemiz ve ayırabilmemiz gerekir. Kelime türlerini ayırmak, cümle içinde kelimelerin hangi görevleri üstlendiğini ve hangi anlamları taşıdığını da ortaya koyar. Bu da hem konuşma hem de yazılı anlatımımızı geliştirmiş olur.
Kelime türleri: isimler, fiiller, sıfatlar, adıllar, ekler, bağlamlar, edatlar, konjonktifler ve zarflardır. Bu kelime türlerinden her biri hakkında detaylı bilgi vererek onları tanıyacağız. Ayrıca tanıma sırasında örnek cümlelerde onları kullanarak bağlam içinde de anlamlarını ortaya koyacağız. Böylece hem kelime türlerini hem de görevlerini ve anlamlarını pekiştirmiş olacağız.
1. Ad (İsim) Türleri
Canlı, cansız, soyut ve somut varlıkları karşılayan kelimelere denir. İsimlerin anlamlarına göre gruplara ayrılması:
- Öznel isimler: Bu isimler, varlığın yalnızca kendine kazandırdığı anlamı karşılar. (Örn: “Ali”, “İstanbul”, “Dersimli Kemal”)
- Objektif isimler: Bu isimler, varlığın genel niteliklerini veya özelliklerini de karşılar. (Örn: “dağ”, “deniz”, “çocuk”)
Ad (İsim) Tanımı ve Örnek Cümleler
Türkçede en çok kullanılan kelime türü isimlerdir. İsimler, varlıkları adlandırarak onlara kimlik kazandıran kelimelerdir. Bir varlığı tanımlamadan sadece o varlığa kimlik kazandıran adlardır. Bu kimlik kazandırma işlemi de genellikle insanlarda veya hayvanlarda kişilik, yetenek, karakter veya davranışa göre olurken nesnelerde işlev veya kullanım amacına göre olur.
Tanım: Canlı, cansız, soyut ve somut varlıkları karşılayan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Ali, bu yıl yüzme kursuna gitmeyecek.
- Deniz çok dalgalı olduğu için yüzemiyorum.
- Bu çocuk çok yaramazmış.
2. Fiil (Eylem) Türleri
Bir varlığın ya da nesnenin yaptığı işi, hareketi ya da oluşturduğu durumu ve davranışı anlatan kelimelerdir. Eylemler, genellikle cümlede yüklem olarak kullanılırlar.
Fiil (Eylem) Tanımı ve Örnek Cümleler
Bir varlığın ya da nesnenin yaptığı işi, oluşturduğu durumu ve davranışı anlatan kelimelerdir. Türkçede fiil veya eylem olarak adlandırılan bu kelimeler cümlede genellikle yüklem olur.
Tanım: Varlıkların yaptığı iş, oluşum veya davranışını anlatan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Ali yüzmeye gidiyor.
- Bu çocuk çok yaramazmış.
- Deniz dalgalarla dans ediyor.
3. Sıfat (Belirtme) Türleri
Bir ismin ya da adın hangi nitelik veya özelliğe sahip olduğunu belirten kelimelerdir. Sıfatlar, cümlede isim ya da adın önünde ya da arkasında durarak onlara anlam katıp, detaylandırarak açıklığa kavuştururlar.
Sıfat (Belirtme) Tanımı ve Örnek Cümleler
Sıfatlar, bir ismin ya da adın hangi nitelik veya özelliğe sahip olduğunu belirten kelimelerdir. Onların önünde ya da arkasında durarak anlamlarını netleştirirler.
Tanım: Bir ismin ya da adın hangi nitelik veya özelliğe sahip olduğunu belirten kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Cebimde mavi renkli bir kalem var.
- Sarı çiçekler hep solmuş.
- Bu elbise çok güzel duruyor.
4. Adıl (Zamir) Türleri
Bazı isimlerin ya da adların tekrar edilmemesi için kullanılan kelimelerdir. İsimleri ya da adları zamandan ve dundan kurtararak cümledeki tekrarını önlerler.
Adıl (Zamir) Tanımı ve Örnek Cümleler
İsimlerin ya da adların tekrar edilmemesi için kullanılan kelimelerdir. Böylece isimler ya da adlar zamandan ve dundan kurtularak cümledeki tekrarını önler.
Tanım: Bazı isimlerin ya da adların tekrar edilmemesi için kullanılan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Ben de sinemaya gidiyorum.
- Siz de ödevinizi zamanında yapmalısınız.
- Bizi unutma!
5. Ek (Takı) Türleri
Kelimelerin kök ya da gövdesine eklenen ve onların anlamını değiştiren ya da yeni bir kelime oluşmasını sağlayan eklemelerdir.
Ek (Takı) Tanımı ve Örnek Cümleler
Kelimelerin kök ya da gövdesine eklenen ve onların anlamını değiştiren ya da yeni bir kelime oluşmasını sağlayan eklemelerdir.
Tanım: Kelimelerin kök ya da gövdesine eklenen ve onların anlamını değiştiren ya da yeni bir kelime oluşmasını sağlayan eklemelerdir.
Örnek Cümleler:
- Köpeğim çok yaramaz.
- Sınavdan yüksek not aldım.
- Aylık dergiyi yarın alabilirsin.
6. Bağlaç Türleri
Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Bağlaç Tanımı ve Örnek Cümleler
Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Tanım: Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Sınav çok zordu ama çok eğlenceliydi.
- Elma çok pahalıydı oysa armut ucuzdu.
- Bana sorarsan bu film çok güzel.
7. Edat Türleri
Anlamlarını tek başlarına tam olarak ifade edemeyen ancak cümleye farklı anlamlar katan kelimelerdir.
Edat Tanımı ve Örnek Cümleler
Edatlar, cümlede anlamını tam olarak ifade edemeyen ve cümleye farklı anlamlar katabilen kelimelerdir.
Tanım: Anlamlarını tek başlarına tam olarak ifade edemeyen ancak cümleye farklı anlamlar katan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Sınavdan yüksek not aldım ama Ali’den düşük düştüm.
- Sınav çok zordu oysa çalışmamıştım.
- Bana sorarsan bu film çok güzel.
8. Bağlaç (Lazım) Türleri
Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Bağlaç Tanımı ve Örnek Cümleler
Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Tanım: Anlamca birbirine bağlı olan iki kelime grubu ya da cümleyi birbirine bağlayan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Sınav çok zordu ama çok eğlenceliydi.
- Elma çok pahalıydı oysa armut ucuzdu.
- Bana sorarsan bu film çok güzel.
9. Zarf (Belirteç) Türleri
Sıfatları, adımları, fiilleri veya diğer zarfları nitelendirerek açıklayan ya da onlara çeşitli anlamlar katan kelimelerdir.
Zarf (Belirteç) Tanımı ve Örnek Cümleler
Sıfatları, adımları, fiilleri veya diğer zarfları nitelendirerek açıklayan ya da onlara çeşitli anlamlar katan kelimelerdir.
Tanım: Sıfatları, adımları, fiilleri veya diğer zarfları nitelendirerek açıklayan ya da onlara çeşitli anlamlar katan kelimelerdir.
Örnek Cümleler:
- Sınav çok kolaydı.
- Beni hemen hemen hiç unutmamışsın.
- Ders çok sıkıcı geçiyor.