Kaynakça Nedir?
Kaynakça, akademik veya bilimsel bir çalışmada atıfta bulunulan tüm kaynakların derlendiği bir liste olarak tanımlanabilir. Bu liste, okuyucuya çalışmanın hangi kaynaklardan yararlandığını gösterirken, aynı zamanda bu kaynaklara erişim imkanı sunar. Eğitim sürecinde ve akademik yazımda kaynakça hazırlama, başlıca araştırma yöntemlerinden biridir. Kaynakça, yazım aşamasında dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardan biridir.
Kaynakça hazırlarken, kullanılan her türlü bilgi kaynağının, metin içinde belirttiğiniz şekilde belirtilmesi gerekir. Bu hem etiktir hem de akademik dürüstlüğün bir gereğidir. Kaynaklar, genellikle kitaplar, makaleler, tezler ve dijital kaynaklar gibi çeşitli türlerde olabilir. Her bir kaynak türü için farklı düzenleme kuralları bulunduğundan, doğru formatta hazırlamak önemlidir.
Günümüzde en yaygın olarak kullanılan kaynakça formatlarından biri APA (American Psychological Association) sistemidir. APA stili, özellikle sosyal bilimlerde ve edebi çalışmalarda tercih edilir. APA formatının amacı, çalışmaların okunabilirliğini artırmak ve kelime veya fikrin doğru kaynağının gösterimini sağlamaktır. Bu yazıda, kaynakça hazırlamanın temel kurallarını ve farklı formatlar için örnekleri ele alacağız.
Kaynakça Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gereken Temel Kurallar
Kaynakça hazırlarken dikkat edilmesi gereken bazı temel kurallar vardır. Öncelikle, kaynakların kesinlikle atıfta bulunduğunuz tüm bilgilerin listesinde yer alması gerektiği unutulmamalıdır. Bu, okuyucunun ilgili kaynağa kolayca ulaşabilmesi için gereklidir. Ayrıca, kaynakça kısmında her bir kaynağın sırası da önemlidir; kaynak listesi genellikle yazar isimlerine veya başlığa göre alfabetik sıraya konulmalıdır.
İkinci olarak, bir eserden birden fazla kez yararlanmanız durumunda, aynı yazarın kaynakları, yayınlanma tarihine göre sıralanmalıdır. Bununla birlikte, aynı yazarın farklı eserleri arasında aynı tarih varsa, eser başlıklarına göre sıralama yapılmalıdır. Bu, okuyucular için kaynakların takip edilmesini kolaylaştırır ve bu tür bir düzenleme, akademik standartların bir parçasıdır.
Ayrıca, kaynakların sunumu sırasında, yazar, eserin adı, yayım yılı, basım yeri gibi bilgilerin eksiksiz ve doğru bir biçimde verilmesi gerekir. Bu detaylar, okuyucunun kaynakları bulmasını kolaylaştırır ve çalışmanın güvenilirliğini artırır.
APA Formatında Kaynakça Yazımı
APA formatında kaynakça yazarken dikkat edilmesi gereken bazı spesifikler bulunmaktadır. Öncelikle, kaynakçanın başlığını “Kaynakça” olarak belirlemeli ve bu başlık, sayfanın ortasında yer almalıdır. Her kaynağın yazar adı, yayın yılı, eser adı, yayım yeri ve yayınevi gibi bilgileri açıkça belirtilmelidir. Örneğin, bir kitabın kaynakça düzenlenmesi şu şekilde olmalıdır:
Yazarın Soyadı, Adının İlk Harfi. (Yayın Yılı). Eserin Adı. Yayım Yeri: Yayınevi.
Bir örnekle açalım:
Çağdaş, M. (2021). Bilimsel Araştırma Nedir? İstanbul: Blok Yayınları.
Birden fazla yazarı olan kitaplarda, yazarların isimleri arasında ampersand (&) işareti kullanılır. Örneğin:
Metin, S. & Geri, K. (2018). Enerjinin Sürdürülebilirliği. Ankara: Çınar Yayınları.
Makale kaynakçasında ise, dergi adı italik yazılmalı ve cilt ile sayı numaraları gibi bilgiler belirtildikten sonra sayfa aralığı da eklenmelidir. Örnek bir makale kaynağı:
Kermen, M. (2008). Kültürü etkileyen unsurlar. Milli Destan Dergisi, 15(9), 55-69.
Farklı Kaynak Türleri için Örnekler
APA biçiminde kaynakça hazırlarken çeşitli kaynak türlerine göre yazım kurallarında farklılıklar bulunur. Aşağıda, farklı kaynak türlerine ait örnekler verilmiştir:
1. Kitap:
Nevin, A. (2023). Sonsuzluk Düşü. İstanbul: BST Kitap.
2. Çeviri Kitap:
Grousset, R. (2013). Bozkır İmparatorluğu (R. Üzmen, Çev.). İstanbul: Ötüken.
3. İnternet Kaynağı:
Koçak, R. (2018, Şubat 5). İnsanlığın tarihi. www.insanliktarihi.com/blogyazilari54845498 adresinden erişildi.
4. Sempozyum Bildirisi:
Koza, M. (2022). Yeşil Enerji. Sürdürülebilirlik Sempozyumu bildirisi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Görüldüğü üzere, her bir kaynak türü için detaylar ve düzenlemeler değişiklik göstermektedir ve bu farklılıkların doğru bir şekilde bütünleşmesi, kaynakçanın doğru alıntılanarak oluşturulmasında büyük rol oynamaktadır.
Tez ve Makalelerde Kaynakça Hazırlama
Tez ve akademik makale yazarken kaynakça, APA formatında hazırlanmalıdır. Bu formatı uygulamak, okuyucular için aynı kaynaktan gelen bilgilerin takibinin kolaylaştırılmasına yardımcı olur. Tezlerde kaynakça hazırlanırken, içerik içerisinde referans gösterilmiş olan tüm kaynakların eksiksiz bir biçimde yer alması gerekmektedir.
Özellikle bir tezde yapılan alıntılar, intihal gibi etik sıkıntıların önüne geçmek için günümüz akademik dünyasında son derece önemlidir. Bu bağlamda, kaynakçaların doğru bir şekilde hazırlanmasının yanı sıra, metin içindeki atıfların da APA stiline uygun şekilde yapılması, tezin kalitesini artırmaktadır.
Ayrıca, tezde kaynakça hazırlarken dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, enstitünün belirttiği kaynakça formatına uygun hareket etmektir. Bu format genellikle APA 6 veya 7 olarak belirlenmektedir ve bunlar arasında bazı ufak noktalamalar dışında oldukça benzerlik göstermektedir.
Ödevlerde Kaynakça Yazımı
Ödevlerde kaynakça yazarken de APA formatı, genellikle en çok tercih edilen format olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı kurallar tezi hazırlarken olduğu gibi burada da geçerlidir. Öğrencilerin kaynaklarını doğru bir biçimde sıralaması ve atıf yapması, çalışmalarının güvenilirliği açısından son derece önemlidir.
Ödevlerde kaynakça yazarken şunlara dikkat edilmelidir:
- Yer alan her kaynak içinde yapılan alıntılarla birlikte metnin sonunda da belirtilmeli.
- Ödevde belirttiğiniz her kaynağın açık ve doğru bir şekilde düzenlenmesi gerekir.
- Benzer şekilde her yazarın daha eski tarihli eseri, yeni tarihli olan eserinin önüne yazılmalıdır.
- Çeviri veya editörlü kaynaklar da kurallara uygun şekilde hazırlanmalıdır.
Örnek bir ödev kaynakçası:
Yetiş, C. (1992). Tarihsel Sürecin Arka Planı. Ankara: Yurt Yayınları.
Sonuç
Kaynakça, her akademik çalışmanın kritik bir bileşenidir. Doğru ve düzenli bir şekilde hazırlanan kaynakça, çalışmanın güvenilirliğini artırırken, aynı zamanda okuyucuya da kaynakların izini sürme fırsatı sunar. APA formatı, kaynakça yazımında en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir ve bu yazıda detaylandırdığımız kurallar ve örnekler, kaynakça yazımında sıkça karşılaşılan sorunları minimize etmek için rehberlik edecektir.
Kaynakça yazarken dikkat edilmesi gereken kurallar, her akademik çalışmanın temel unsurlarını oluşturur. Bu nedenle, öğrencilere, akademisyenlere ve profesyonellere doğru kaynak gösterim becerilerini kazandırmak, bilgiye erişimi ve akademik üretkenliği artıracaktır.
Unutulmaması gereken bir diğer önemli nokta, kaynakça hazırlanırken her zaman güncel bilgiler ve kuralların dikkate alınması; zamanla gelişen yeni yazım tekniklerine ve sistemlerine uyum sağlanmasıdır.