Hareketli ve hareketsiz varlıklar arasında birçok farklılık bulunmaktadır. Bu farklılıklar genel olarak varlıkların özellikleri, algılama biçimleri, hareket etme şekilleri ve yaşam stilleri üzerinden açıklanabilir. İşte bu iki grup arasındaki temel farklılıklar:
Hareketli Varlıkların Özellikleri ve Hareksiz Varlıkların Özellikleri
1. Hareketli Varlıklar Canlıdır, Hareksiz Varlıklar cansızdır.
Hareketli varlıkların en temel özelliği canlı olmalarıdır. Bu varlıklar büyüyüp gelişebilir, üreyebilir ve çevresel değişikliklere tepki verebilirler. Örneğin, bir bitki su eksikliği hissettiğinde yapraklarını kuruturken, hayvanlar açlık hissedince yiyecek arayışına girerler. Buna karşın, hareketsiz varlıklar cansızdır ve bu tür tepkileri gösteremezler.
2. Hareketli Varlıklar Beslenirler, Hareksiz Varlıklar ise Beslenmezler.
Canlıların hayatta kalabilmesi için enerjiye ihtiyacı vardır ve bu enerji canlıların beslenmesi ile sağlanır. Beslenme, canlıların büyümesi, gelişmesi ve üremesi için gereklidir. Örneğin, bir hayvan avlanarak veya otlanarak beslenirken, bitkiler fotosentez yoluyla besin üretirler. Cansız varlıkların ise böyle bir beslenme ihtiyacı yoktur.
3. Hareketli Varlıklar Üreyebilirler, Hareksiz Varlıklar ise Üreyemezler.
Üreme, canlıların neslini devam ettirebilmesi için hayati bir süreçtir. Hareketli varlıklar üreyerek yeni bireyler oluşturabilirler. Örneğin, hayvanlar doğum yaparak veya yumurtlayarak, bitkiler ise tohum veya çelik aracılığıyla yeni bireyler üretebilirler. Cansız varlıklar ise üreme yeteneğine sahip değildir.
4. Hareketli Varlıklar Tepki Verebilirler, Hareksiz Varlıklar ise Tepki Veremezler.
Canlıların en önemli özelliklerinden biri, çevresel değişikliklere tepki verebilmeleridir. Örneğin, bir hayvan acı hissettiğinde zarar verici nesneden uzaklaşır, bitkiler ise güneş ışığına doğru büyüyerek tepki verirler. Cansız varlıklar ise bu tür tepkileri gösteremezler.
5. Hareketli Varlıklar Solunum Yaparlar, Hareksiz Varlıklar ise Solunum Yapmazlar.
Solunum, canlıların hücresinde bulunan mitokondride gerçekleşir ve enerji üretiminin temelini oluşturur. Tüm canlıların hayatta kalabilmesi için solunuma ihtiyacı vardır. Örneğin, insanlar oksijen soluyup karbondioksit vererek, hayvanlar ise farklı şekillerde solunum yaparak enerji üretirler. Cansız varlıkların ise solunum yapma yeteneği yoktur.
6. Hareketli Varlıklar Duyuları İle Algılarlar, Hareksiz Varlıklar ise Duyuları ile Algılayamazlar.
Canlılar çevrelerindeki değişiklikleri duyular aracılığıyla algılarlar. Örneğin, insanlar gözleriyle görür, kulaklarıyla duyar, burunlarıyla koklar ve dilileriyle tat alırlar. Hayvanlarda da benzer duyular bulunur. Cansız varlıklar ise algılama yeteneğine sahip değildir.
7. Hareketli Varlıkların Hücrelerinde DNA vardır, Hareksiz Varlıkların ise DNA Yoktur.
Tüm canlıların hücrelerinde genetik bilgiyi taşıyan DNA bulunur. DNA sayesinde canlılar üreme sırasında ebeveynlerinden gelen özellikleri yeni bireylere aktarabilirler. Cansız varlıklar ise DNA veya benzeri bir genetik materyale sahip değildir.
Hareketli ve Hareksiz Varlıkların Farklılıkları Tablosu
| Özellik | Hareketli Varlıklar | Hareksiz Varlıklar |
|---|---|---|
| Canlılık Durumu | Canlı | Cansız |
| Beslenme | Gerekli | Yok |
| Üreme | Mümkündür | Birden Fazla Yolla Oluşabilir |
| Tepki Verme | Çevresel Değişikliklere Tepki Verirler | Çevresel Değişikliklere Tepki Veremezler |
| Duyu Organları | Duyu Organlarına Sahiplerdir | Duyu Organları Yoktur |
| Solunum | Yapılır | Yapılmaz |
| Hareket Etme Şekli | Kendi Hareket Edebilirler | Zorunlu Hareket Olursa Olur; Aksi Taktirde Olmaz |
| Algılama Şekli | Duyuları İle Algılarlar | Duyuları İle Algılayamazlar |
| DNA Durumu | Hücrelerinde DNA Bulunur | DNA Yoktur |
| Büyüme Durumu | Büyüyebilirler | Büyüyemezler |
| Sahip Olunan Organizmaların Sayısı | Birey Sayısı Birden Fazla Olabilir | Birey Sayısı Bir Olabilir |
| Üretkenlik Durumu | Daha Üretkendirler | Daha Az Üretkendirler |
| Yaşam Süresi | Daha Uzun Yaşayabilirler | Daha Kısa Yaşayabilirler; Ancak Bazı Durumlarda Daha Uzun Süre Yaşayabilirler (Örn: Taş) |
| Hareket Durumu | Kendi İstediği Zaman Hareket Edebilir; Zorunlu Olursa Olmaz (Hayvanlarda) | Zorunlu Olursa Hareket Edebilir; Aksi Taktirde Hareket Etmez (Toprak) |
| Sınıflandırma Durumu (Canlı veya Cansız) | Sınıflandırılır (Bitki ve Hayvan) | Sınıflandırılmaz (Element ve Bileşik) |
| Üst Düzey Organizasyon Durumu (Doku, Organ, Sistem) | Vardır (Bitki ve Hayvanlarda) | Yoktur (Molekül Düzeyinde) |
| Gelişim Durumu (Embriyonik Gelişim) | Eşeyli Üreyenlerde Embriyonik Gelişim Vardır; Eşeysiz Üreme Yapanlarda Yoktur (Ahtapot) | Yoktur; Cansız Varlıklarda Embriyonik Gelişim Olmaz; Sadece Bitkilerde Eşeysiz Üreme Yöntemleriyle Yeni Bireyler Oluşabilir (Daldan Ağaç Büyümesi) |
| Kendi Kendini Onarma Durumu (Regenerasyon) | Bazı Durumlarda Kendini Onarabilir (Örn: Kertenkele Kuyruğu) | Kendini Onaramaz; Yalnızca Yapılan Müdahale İle Onarılabilir (Örn: Kırılan Tabak) |
| Zeka Kavramı (Düşünme ve Kavrama Yeteneği) | Zeka Kavramı Bitki ve Hayvanlarda Farklı Düzeylerde de Olsa Mevcuttur; İnsanlarda Yüksek Düzeyde Zeka Vardır (İnsanın Beyni 100 Milyardan Fazla Nöron İçerir) | Zeka Kavramı Yoktur; Düşünme ve Kavrama Yeteneği Olmayan Cansız Varlıklardır (Element ve Bileşikler) |
| Kuvvetlere Direnç Durumu (Statik ve Dinamik Kuvvetlere Direnç) | Kuvvetlere Direnç Gösterirler; Örneğin: Deri-Levha-Beden-İskelet Yapıları Kuvvetlere Dirençlidir (İnsanda 206 Kemik Vardır) | Kuvvetlere Direnç Gösteremezler; Örneğin: Cam Levhalar Üzerine Basıldığında Çatırdayarak Kırılır; Tuğla da Bükülmeden Kırılır; Toprak da Sıkıştırıldığında Sıkışır ve Sıkıştırıldığında Toprağın Üstüne Basılmazsa Taşmaz; Yani Cansız Varlıklar Statik ve Dinamik Kuvvetlere Direnç Gösteremezler; Sadece Sıkıştırıldığında Sıkışırlar ya da Sıvıysa Üzerlerine Basıldığında Sıvının Seviyesi Yükselir ve Sıvıyı Sınırlayan Kapta de Olsa Sıkışır. |
| Savunma Mekanizmaları Durumu (Bağışıklık Sistemi) | Bağışıklık Sistemi Vardır (İnsanda 200’den Fazla Bağışıklık Hücresi Türü Mevcuttur) | Savunma Mekanizmaları Yoktur; Bağışıklık Sistemi Olmayan Cansız Varlıklardır. |