Garip Akımı Şiirlerinde birçok şiir tekniği kuralları, gelenekleri ve çizgileri dışlanarak, daha önce yapılmamış ve denenmemiş olanlar kullanıldı. Garip Akımı Şiirleri, Türk şiirini Batı akımlarından olan Dadaizm, Sürrealizm ve futurizmle buluşturarak yenilikler getirmiştir.
Bu akımın en önemli şairleri Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat’tır. Üçü de Cumhuriyet dönemi Türk şairleridir. Şiirlerinde toplumsal konulara, özellikle de Anadolu’nun gerçeğine yer verirler.
Orhan Veli, Melih Cevdet ve Oktay Rıfat’ın bir araya geldiği “Hecenin Bilmecesi” adlı şiir kitabında yer alan ortak bir şiirle bu akım başlar. Bu şiirde şiirle ilgili görüşlerini açıklarlar.
Şiirlerinde günlük konuşma dilini kullanan bu şairler, durak ve ölçü gibi geleneksel unsurları dışlarlar. Şiirlerinde hece ölçüsünü de genellikle kullanmazlar. Daha çok serbest ölçü ile yazmayı tercih ederler. Garip Akımı Şiirlerinde ezgi önemli bir yer tutar. Şairler, halk şiirlerinden yararlanarak, zamanla Türk şiirine girmiş olan birçok türdeki halk ezgilerini uyak ve kafiyeye uygun olarak işlerler.
Garip Akımı Şiirlerinde olay, duygudan daha önemlidir. Şairler, İstanbul’un sıradan bir manzarasını, bir işçiyi, bir sokak kedisini ya da bir köy toprağını konu edinerek, şiirde olayın ve gözlemin ön planda olduğu sıradan bir durumu yansıtırlar.
Garip Akımı ile birlikte Türk şiirinde önemli değişimler yaşanır. Şiirde biçimsel değişimlerin yanı sıra konu seçiminde de farklılaşmalar görülür. Geleneksel Türk şiirinde rastlanan aşk, doğa, ayrılık gibi konular, Garip Şiiri ile birlikte dışlanır. Bunun yanı sıra, mitolojik ve tarihi kahramanlara da yer verilmez.
Bu akımın şairleri, şiirlerinde gündelik hayattan ve yaşamdan sıradan olayları işleyerek, gerçekçiliği öne çıkarırlar. Onlara göre sanat için sanat anlayışı geçerlidir. Yani sanatta amaç değil, araç önemlidir. Sanatçı da bir üst kimlik olarak algılanmamalıdır.
Garip Akımı ile birlikte Türk şiirinde önemli değişimlere neden olan sanatçılar şunlardır:
Orhan Veli Kanık (1914-1958):
Tasavvufi ve pastoral şiirler veren babasının yolundan giderek edebiyat öğretmeni olan Orhan Veli, ilk şiirlerini “Hep O Şarkı” adlı kitapta topladı.
Bu kitabında geleneksel çizgide şiirler yazdı ancak daha sonra Melih Cevdet ve Oktay Rıfat ile birlikte Garip akımını oluşturdu.
İlk dönem şiirlerinde Mehmet Akif ve Necip Fazıl’dan etkilenen Orhan Veli, daha sonraları Cemal Süreya’nın etkisiyle Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati topluluklarından da etkilenmiştir.
Şiirlerinde içe kapanık bir dünya görüşü hâkimdir. Şiirlerinde realist bir tavır alır ve gözlemlerine dayanır. Orhan Veli’nin gözlemleri genellikle İstanbul’un sıradan görüntüleri üzerine yoğunlaşmıştır. Bu yüzden onun şiirlerinde hece ölçüsü yoktur.
Ölçü ve vezin kullanmamaya özen gösteren sanatçı serbest şiiriyle birlikte kafiyeyi de zamanla akımdan uzaklaştırır.
Argo ve günlük konuşma dilini kullanan Orhan Veli, sanat yaşamı boyunca yalnızca iki çeviri kitap yayınlamıştır. Eserlerinin çoğu dergi sayfalarında kaybolmuştur.
Eserleri:
- Şiir:
- Hep O Şarkı(1941),
Güzel İstanbul(1945),
İstanbul Şiirleri(1947),
Yenilikler(1949),
Arkadaşım Şiir(1956) - Düzyazı:
-
İstanbul’u Dinliyorum(1941),
Kendi Kendine Şiir(1945),
Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar(1946),
Bir Garip Orhan Veli(1951),
Piyale’den Beş Şair(1953)
Melih Cevdet Anday (1920-2002):
Öğretmen olan babası nedeniyle Anadolu’nun birçok kentinde yaşayan Melih Cevdet Anday, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümünü bitirdi.
Şiirlerinin ilk örneklerini 1939’da “Genç Şairler Topluluğu” içinde yayınlanan “Lâ’l” adlı antolojide gördük. Daha sonra Garip akımıyla tanındı.
Tiyatro, roman ve öykü alanında da eserler veren sanatçı realist bir dünya görüşüne sahiptir. “Dört Kafadarlar” adlı tiyatro oyunu ile 1955’te Türk Dil Kurumu Ödülü’nü aldı.
Eserleri:
- Şiir:
- Kıyamet Kâğıdı(1944),
Dört Kitap Şiir(1946),
Maya(1952),
Açık Atlas(1964),
Buzulların Çağrısı(1974) - Tiyatro:
- Püf Noktası(1940),
Dört Kafadarlar(1955),
Sözde Kızlar(1957),
Düşkünler(1964) - Roman:
- Kollarım Bıçaksız(1945),
Kırık Saatler(1947),
Puslu Eşekler Türü(1950) - Öykü:
- Bazı Geceler(1943),
Sürüklenen Ağaçlar(1946),
Ellerim Bıçaksız(1953),
Küçük Kitaplık Hikâyeleri(1961)
Oktay Rıfat Horozcu (1914-1988):
Klasik Türk edebiyatından etkilenerek yazmaya başlayan Oktay Rıfat, Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati topluluklarından da etkilendi.
İlk olarak 1935’te “Bütün Şiirler” adıyla çıkan şiir kitabında görülen geleneksel çizgiyi 1941’de yayınladığı “Garip” adlı eserle terk etti.
Tiyatro alanında da eserler veren sanatçı realist ve realizm dışı unsurları bir arada kullanır. Şiirlerinde ise gözlemci bir tutum sergiler.
Eserleri:
- Şiir:
- Bütün Şiirler(1935),
Garip(1941),
Aşıklar Yolu(1945),
Sakıncalı Teklif(1946),
Kargalar(1950),
Dört Mevsim Bir Dünya(1965) - Tiyatro:
- Kaktüs Operası(1945),
Akkız Akbaba(1946),
Bütün Çocuklar Cennete Gider(1947),
Köşkte Bir Gece(1951),
Seni Bulduğum Gün(1958)
Ölçüsüzlük üzerine yazdığı bir deneme vardır: Ölçüsüzlük Üstüne Deneme, 1954.
Ülkü Tamer (1937):
Amasya’da doğan Ülkü Tamer’in ailesi Ankara’ya göçtü ve şair burada büyüdü.
Anadolu Üniversitesi İşletme bölümünü bitiren Ülkü Tamer, Felsefe ve Sosyoloji alanlarında yüksek lisans yaptı. Öğretmenlik yaptığı yıllarda birçok dergide şiir ve yazıları yayınlandı.
Ari bölük başlığı altında topladığı şiirlerinden tanınan sanatçı aynı zamanda roman ve tiyatro yazarıdır.
Tamer, Garip akımının izlerini taşıyan şiiler yanında Ahmet Arif’in etkisinde yazdığı şiirlere de sahiptir. Şiirlerinde çoğunlukla aşk, ayrılık, özlem gibi temaları işler.
Eserleri:
- Şiir:
- Ari Bölük(1964),
Söz Uçar Yazı Kalandır(1970)
Şiir dışında; - Tiyatro:
- Suna’nın Düğünü(1967),
Bahar Gelince Yine Gelirsin(1971) - Deneme:
- Karl Marx’ın Kahvesi, 1972; Cin Ali-Ömer Seyfettin’in Çocuk Romanları, 1982; Çalgın ve Diğer Odalar-Yakın Çağ Türk Şiiri Üzerine Makaleler, 1996)
Garip akımı şairlerinden sonra bu akımdan etkilenen sanatçılar da olmuştur:
- Aka Gündüz (1886-1958):
- Tasavvufi şiirlere özen gösteren Aka Gündüz, Beşiktaş Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı.
Özellikle romanlarıyla tanınan sanatçı realist ve romantik bir tutum sergiler.
Eserlerinde Anadolu insanının yalın konuşma dilini kullanmıştır.
Önemli eserleri; Kayıp Zamanların Ardında-Dört Arkadaş-Beyaz Kelebekler-Göl İnsanları-Vurun Kahpeye-Vatan Yahut Silistre-Dört Mavi Balina-Filozof Tarihi-Ak Güneşin Evladı-Gökçe Çocuklar-Fatih Harpleri-Herkesin Kitabı-Beyaz Zambaklar Ülkesinde-Göl İnsanları Hikâyeleri-Vatan Yahut Silistre Çocuk Kitabı‘dır. - Bahaettin Karakoç (1932):
- Bahaettin Karakoç’un ilk şiiri 1949 yılında Ağaç dergisinde yayınlandı.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat bölümünü bitiren sanatçı öğretmenlik yaptı.
Şiirlerinde millî temaları işler.
Önemli eserleri arasında Ateşten Gömlek-Hür Şehirler-Gölgenin Şarkısı-Bakışsız/Çalgısız Ölüm-Bahar Geldi Kimi Aldı-Güzeller Kitabı/Mavi Kâğıtlardaki Mavi Şiirler-İlkbahar Ağıdı-Dört Rüzgâr Ülkesi-Dört Yudum Türkçe İçin-İlk Akşam Yemeği-Varlığın Gözyaşları-Baharda Mavi Güvercin-Dört Mevsim Şiirler-Gölgenin Şarkısı Mavi Kağıtlardaki Mavi Şiirler-Çalgısız Ölüm-İlkbahar Ağıdı-Varlığın Gözyaşları Baharda Mavi Güvercin’den Şiirler-Güzeller Kitabı Mavi Kağıtlardaki Mavi Şiirler Baharda Mavi Güvercin’den Şiirler(der) bulunmaktadır. - Cahit Külebi (1917-1997):
- Cahit Külebi’nin ilk şiiri 1939 yılında yayınlandı.
İlk olarak Sinekli Bakkal adlı romanıyla tanınan Külebi, öğretmenlik, Telif ve Edebiyat Encümeni üyeliği yaptı.
Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin önde gelen isimlerinden biridir.
Önemli eserleri arasında Aka Gündüz¥ün Hatırası-Kurşun Atlas-Kaya Semenov-Hatırlarla Yaşayanlar-Sağnak Türküler-Dört Kafadarlar-Yıldızlar Altında Türkçe Bildiklerim-Türkçe Konuşanların Kitabı/Şiirler-Türk Şiiri Üzerine Makaleler-Konuşmalar-Cahit Külebi Kitabı/Şiirler(der) bulunmaktadır. - Cahit Zarifoğlu (1945-1987):
- Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bırakıp İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne geçen Cahit Zarifoğlu’nun ilk şiiri 1963 yılında yayınlandı.
Yazar Ziya Osman Saba’dan etkilenmiştir.
Deneme ve öykü türünde de eserler vermiştir.
Önemli şiir kitapları arasında Ağaç Aile-Büyümek Üzere Geldim-Gölgedeki Adam-Kuşlarla Zaman(Çocuk Kitabı) bulunmaktadır. - Can Yücel (1926-1999):
- Cahille Sohbet Olmaz isimli eseri ile Can Yücel,
n-
n
- Etkili bir çocuk kitabı derlemesi:
l - Büyüklere Masallar(Delikanlı Çocuklar İçin Masallar), 1993; 19 Ağustos 1926’da İstanbul’da doğdu. Babası gazeteci Mehmet Gündüz’dür.
n
n
- Etkili bir çocuk kitabı derlemesi:
n
n