Fiilimsi Cümleler

İsim cümlesi, fiilimsi cümleler, eylem cümleleri ve eylemsi cümleler hakkında bilgi verilmektedir.

İsim Cümleleri

Tanım: Yükleminde bir fiil veya fiilimsi bulunmayan, yalnızca isimlerden oluşabilen cümlelerdir. Bu cümleler genellikle bir durum, olgu veya varlığı ifade ederler. Örnek: “Ali öğretmendir.”

Belirtili Nesne Alan Geçişli Fiil Cümleleri: Belirtili nesne alan geçişli fiil cümleleri, yükleminde bir fiil veya fiilimsinin geçişli bir fiil olarak kullanıldığı ve nesne (belirtili nesne) alan cümlelerdir. Örnek: “Ali, kitabı okudu.”

Öznel Cümleler

Öznel cümleler, yargı bildiren, duygu veya izlenim ifade eden cümleler olup, isim cümleleri bu cümlelerin içinde yer alır. Örnek: “Bu sıcaklarda evden çıkılmaz.”

Genel Özellikler:

• İsim cümleleri, öznel cümlelerdir ve çeşitli durumları ifade ederler.
• Bu cümlelerde yüklem genellikle 3. tekil şahıs eki almış isimdir.
• Cümlede çoğunlukla bulunması gereken özne, yükleme eklenen -dir eki ile anlaşılır hale gelir.
• Eğer cümlede -dir eki gereksinimi duyulmazsa, bu durum yüklem olan ismin cümlede yalnızca isim olarak kullanıldığını gösterir.
• Cümlede özneden önce gelen yüklem, yükleme eklenen -dir eki ile birleşerek yeni bir anlam kazanır.

Fiilimsi Cümleler

Tanım: Fiilimsilerle kurulan ve fiil cümlesi olarak kabul edilen cümlelerdir. Bu cümlelerde bir fiil ya da fiilimsi bulunur ve genellikle eylem bildirirler.

Özellikler:

• Fiilimsi cümleler, eylem cümlesi olarak kabul edilir.
• Cümlede geçen fiilimsi, zaman eki almadığı takdirde genel zaman (aorist) anlamı taşır.
• Eğer fiilimsiler zaman eki alırsa, cümlenin zamanını belirler.
• Fiilimsi cümlelerde öznel yargılar da bulunabilir.
• Cümlenin fiilimsi, belirli bir şahsa bağlı olmayabilir.

Fiilimsilerin Cümledeki İşlevleri:

• Belirtili Nesne: Örnek: “Ali kitabı okumaktan hoşlanır.”
• Sıfat Tamlaması: Örnek: “Okuyacak kitap kalmadı.”
• Zarf Tamlama: Örnek: “Sıcak gelince kapıyı açtım.”
• Belirtili Nesne Yüklem: Örnek: “Ali, kitabı sever.”
• Tam Cümle Yüklem: Örnek: “Onlar ödevlerini yapıp geldiler.”

Eylemsi Cümleler

Tanım: Eylemsi cümleler, yüklemelerin sadece fiil ya da fiilimsilerden oluştuğu cümlelerdir. Bu cümleler, eylem bildirmelerine rağmen belirli bir zaman ya da şahsa bağlı değildirler.

Özellikler:

• Eylemsi cümleler, belirli bir şahsa veya zamana bağlı olmayan ve genel anlamda bir eylemi ifade eden cümlelerdir.
• Cümlenin yüklemindeki fiil ya da fiilimsi, zaman eki almadığı takdirde genel zaman anlamı taşır.

Eylemsi Cümlelere Örnek:

• Eylemsi cümle: “Güneş doğuyor.”
• Zaman eki almış hali: “Güneş doğdu.”

Eylem Cümleleri

Tanım: Eylem cümleleri, belirli bir şahsa ve zamana bağlı olarak oluşturulan cümlelerdir. Bu cümlelerde eylem, belirli bir zaman diliminde gerçekleşecek şekilde ifade edilir.

Özellikler:

• Eylem cümleleri, belirli bir şahıs ve zamana göre şekillenir.
• Cümlenin yüklemindeki fiil ya da fiilimsi, şahsa ve zamana göre belirlenir.

Eylem Cümlelerine Örnek:

• Eylem cümlesi: “Ben yarın ödevimi yapacağım.”
• Eylemsi hali: “Ödevimi yarın yapacağım.”

Eylemsi Cümlelerin Türleri

• Açıklamalı Eylemsi Cümleler: Eylemsi cümlelerin açıklama niteliği taşıdığı durumlar. Örnek: “Ali öğretmen gibi çalışıyor.”
• Kişiye Göre Değişmeyen Eylemsi Cümleler: Yüklem kişiye göre değişmeyen eylemsi cümlelerdir. Örnek: “Yüzmek sağlıklıdır.”
• Zamana Göre Değişmeyen Eylemsi Cümleler: Yüklem zamanı gereğince değişmeyen eylemsi cümleler. Örnek: “Kış geldi.”

Fiilimsi ile Eylemsi Arasındaki Farklar