Döviz senetleri, döviz cinsinden alacakları belgeleyen ve yurtdışındaki bir bankaya aval veya kambiyo kredisi için başvuruda bulunmayı sağlayan belgelere denir. Başka bir deyişle, döviz senetleri döviz cinsinden alacaklı olan kişi ya da kuruluşların, yurtdışındaki bankalara başvuruda bulunarak döviz kredisi alabilmelerini sağlayan belgelerdir.
Standart bir döviz senedi örneği aşağıda verilmiştir:
DÖVİZ SENEDI
............................ Bankası A.Ş
............(il)
..........(ülke)
Yukarıda adresi yazılı Bankaya, muhabir hesabınız ..........................
....................... yılının ............................(tarihi) itibarıyla
bu Bankanın ............................(şubesine) ait ..................................
(Teleks/Mektup) numaralı talimatı uyarınca, ............................(kurum
yetkilisi/gerçek kişi) tarafından imzalanmış olan ve aşağıda şartları yazılı bulunan
bu Döviz Senedi karşılığında, aşağıda yazılı tutarda döviz kredisi talep etmekteyiz:
Döviz Cinsi :
Kredi Tutarı :
Açıklama :
Şartlar ve Koşullar:
1- Kredi vadesi ........... aydır.
2- Kredi faizi, vadeye göre belirlenen Libor/İbor oranına %........... marjdahil olmak üzere, her üç ayda bir yeniden hesaplanarak kredinin kalan bölümüne
uygulanacaktır.
3- Kredi anapara ve faiz ödemeleri, vade sonunda geri ödenecektir.
4- Kredinin kullandırılacağı tarihten itibaren iki hafta içinde, kredi için açılacak
ve bu Banka nezdinde bloke edilecek (Döviz cinsi ve tutarı yazılacak)
......................................................(teminat)
verilecektir.
5- Bu senet ve ekleri üzerinde çıkabilecek her türlü masraf ve harçlar
velevki binde beş ( %0,5) komisyonu müteakip ödenecek ............( tarih) itibarıyla
kapanmış sayılacaktır.
6- Bu senedin eklerinde belirtilen diğer maddelere de riayet edilecektir.
Müteselsil mükellefiyetle imza ederiz.
YETKİLİ KİŞİ ADI-SOYADI MÜŞTERİ ADI-SOYADI
İmza İmza
(Yetkili Kurumun Kaşesi) (Müşterinin Kaşesi)
Döviz Senedi İşlevleri
- Döviz senetleri, döviz cinsinden alacaklar için düzenlenmiş birer tahhütname
gibi işlev görür. - Bu belgeler sayesinde firmalar yurtdışındaki bankalardan döviz kredisi
talep edebilirler. - Döviz senetleri, firmaların yurtdışındaki döviz cinsinden alacaklarını
belgeledikleri için aynı zamanda alacaklar da sayılabilir. - Firmalar bu belgeleri kullanarak, döviz cinsinden alacaklarını bankalara
bildirmiş ve kayıtlara geçirmiş olur. - Firmanın yazılı taahüdü olan bu belgeler, bir nevi teminat görevi de
görür. - Döviz senetlerinin firmalar tarafından imzalanması gerektiğinden,
firma adına yetkili olarak imza atan kişiler de bu belgenin geçerliliği için
yetkilidirler. - Son olarak, döviz senetleri aval ve kredi talebini birlikte içerdiklerinden,
kambiyo kredisi için başvuru belgesi olarak da kabul edilebilir.
Döviz Senedi Türleri
- Döviz senetleri genellikle iki türde karşımıza çıkar: Aval döviz senetleri ve
taahütlü döviz senetleri. - Aval döviz senetlerinde, döviz cinsinden bir alacağın teminatı olarak başka
bir alacaklının (müstesnaifin) avalı alınır. - Taahütlü döviz senetlerinde ise, bir alacaklının (müstesnaifin) kendi adına
ve kendi sorumluluğuyla imzaladığı bir döviz senedidir. Aval döviz senetleri,
taahütlü döviz senetlerine göre daha az kullanılır.
Döviz Senedi Kullanım Alanları
- Döviz senetleri genellikle kambiyo kredileri için kullanılır. Kambiyo kredisi,
bir ülkenin parasıyla yapılan ithalatın bedelinin ödenmesi için sağlanan döviz
cinsinden bir kredi türüdür. - Kambiyo kredileri kısa vadeli olarak sağlanan kredilerdir ve genellikle vadesi
gelmeden ödenir. - Kambiyo kredilerinin kullanım alanları geniştir ve çeşitli şekillerde karşımıza
çıkabilir: - Kısa vadeli kambiyo kredileri: Genellikle 180 güne kadar olan
kredilerdir. İthalatçı firmalar tarafından sıklıkla kullanılır. - Orta ve uzun vadeli kambiyo kredileri: İthalatçıların çeşitli sebeplerle,
kısa vadede ödeyemedikleri kambiyo kredilerinin yeniden yapılandırılmasıyla oluşur.
Bu tür krediler genellikle 181 gün ila 5 yıl arasındadır. - Kambiyo dış ticaret işlemleri: İthalat ve ihracat işlemleri,
döviz senetlerinin en yaygın kullanım alanlarından biridir. İthalatçı firmalar,
itkâl ettikleri malların bedelini ödemek için kambiyo kredisinden faydalanırlar.
iracatçı firmalar ise, mal bedelinin tahsilatı için döviz senedi kullanırlar. - Kambiyo spekülasyonu: Bazı firmalar, kambiyo piyasasında oluşan
döviz kurlarındaki dalgalanmalardan faydalanarak kar elde etmeyi amaçlarlar.
Bu tür işlemler için de döviz senetleri sıklıkla kullanılır. - Kambiyo garanti işlemleri: Firmalar, gerçekleştirdikleri dış ticaret
işlemlerinde ödedikleri veya tahsil ettikleri bedellerin kambiyo kuru üzerinden
garanti edilmesi için döviz senetlerini kullanabilirler. - Kambiyo dışında, bazı özel durumlarda da döviz senetleri devreye girebilir:
Örneğin, yurtdışındaki bir müşteri, Türkiye’de gerçekleştireceği bir yatırım için
döviz cinsinden bir bedel ödemek istediğinde, bu ödeme için bir döviz senedi
arayışında olabilir.
Döviz Senedi ile İlgili Mevzuat
- Döviz senetlerinin kullanımına ilişkin mevzuat, hem Türk Ticaret Kanunu hem de
Türk Borçlar Kanunu’nda bulunmaktadır. - Türk Ticaret Kanunu’nun 770. maddesi ve Türk Borçlar Kanunu’nun 972-974.
bölümleri, aval ve aval senetlerine ilişkin düzenlemeleri içerir. - Ayrıca, Türk Merkez Bankası’nın 20 Ekim 2022 tarihli ve 18/12 sayılı Döviz
açık kredi işlemleri genelgesi de döviz işlemleri hakkında önemli hükümler
dişermektedir.