Dönen varlıklar, bir işletmenin mali durumunu analiz etmek için kullanılan temel bileşenlerdir. Dönen varlıklar, nakit, alacaklar, stoklar gibi bir yıl içinde nakde dönüştürülebilen varlıklardır. Dönen varlıklar, bilanço analizi, likidite analizi ve mali oranların hesaplanmasında kullanılır.
Dönen Varlıklar Nedir?
Dönen varlıklar, bir işletmenin kısa vadeli finansal sağlığını gösteren varlık türleridir. Dönen varlıklar, nakit, alacaklar, stoklar gibi bir yıl içinde nakde dönüştürülebilen varlıklardır. Bu varlıklar, işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken kısa vadeli kaynakları temsil eder.
Dönen varlıkların en önemli özelliği likit olmalarıdır. Yani, kolaylıkla nakde dönüşebilirler. Örneğin nakit, çekler ve vadesiz mevduatlar dönen varlıklar arasında en likit varlıklar olarak kabul edilir. Alacaklar, müşterilere satılan ancak henüz tahsil edilmeyen satışlar olarak tanımlanır ve stoklar ise satılmak üzere elde tutulan malzeme veya ürünlerdir.
Dönen Varlıkların Özellikleri Nelerdir?
- Dönen varlıklar, işletmenin mali durumunu gösteren kısa vadeli varlıklardır.
- Bir yıl içinde nakde dönüşebilirler.
- Likit varlıklardır; kolaylıkla nakde dönüşürler.
- İşletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken kısa vadeli kaynakları temsil ederler.
- Mali analizlerde önemli bir rol oynarlar.
Dönen Varlıklar İçinde Neler Bulunur?
Dönen varlıklar içinde bulunan kalemler şunlardır:
- Nakit ve Nakit Benzerleri: Dönen varlıkların en üst sıralarında yer alır. İşletmenin elindeki fiziksel para, bankalardaki vadesiz mevduatlar ve kısa vadeli yatırımlar bu gruba dahildir.
- Alacaklar: Müşterilere satılan ürünlerin veya sağlanan hizmetlerin, henüz tahsil edilmeyen bedelleridir.
- Stoklar: İşletmenin satmak üzere elde tuttuğu malzeme, yarı mamul veya mamul ürünlerdir.
- Şirket Payları: Diğer şirketlere yatırılan kısa vadeli hisse senetleri ve paylardır.
- Kısa Vadeli Yatırımlar: Piyasa değeri yüksek, likit olan ve kısa vadede nakde dönüşebilen yatırımlardır.
- Dönem İçin Peşin Ödenen Giderler: Henüz tüketilmemiş olan peşin ödemelerdir.
Tüm bu kalemler dönen varlıkların toplamında hesaplanır ve işletmenin bilançosunda dönen varlıklar altında gösterilir.
Dönen Varlıkların Önemi Nedir?
- Likidite Analizi: Dönen varlıklar, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesini gösterir.
- Mali Sağlık Göstergesi: Dönen varlıkların miktarı, işletmenin mali sağlığının bir göstergesi olarak kabul edilir.
- Kısa Vadeli Finansal Planlama: Dönen varlıklar, işletmenin kısa vadeli finansal planlamasında kullanılır.
Dönen Varlıklar Oranı (Current Ratio) Nedir?
Dönen varlıklar oranı (Current Ratio), bir işletmenin kısa vadeli borçlarını ne kadar rahatlıkla ödeyebileceğini gösteren finansal bir göstergedir. Bu oran, dönen varlıkların kısa vadeli borçlara bölünmesiyle hesaplanır ve genel olarak 1’in üzerinde olması beklenir.
Dönen Varlıklar Oranı Formülü:
Current Ratio = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar
Yüksek bir dönen varlıklar oranı, işletmenin kısa vadeli yükümlülere karşı güçlü bir pozisyonda olduğunu gösterirken, düşük oran ise potansiyel likidite sorunlarına işaret edebilir.
Dönen Varlıkların Borçlara Oranı (Quick Ratio) Nedir?
Dönen Varlıkların Borçlara Oranı (Quick Ratio), bir işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ölçen daha katı bir likidite ölçüsüdür. Bu oran, stokların likiditeye katkısını hariç tutarak hesaplanır ve hızlı bir şekilde nakde çevrilebilecek varlıkları dikkate alır.
Dönen Varlıkların Borçlara Oranı Formülü:
Quick Ratio = (Dönen Varlıklar – Stoklar) / Kısa Vadeli Borçlar
Quick ratio değerinin 1 veya üzerinde olması, işletmenin kısa vadeli borçlarını stok satışına başvurmadan ödeyebileceğini gösterir.
Dönen Varlıkların Örnekleri Nelerdir?
Dönen varlıkların örnekleri aşağıdaki gibidir:
- Nakit, çekler ve vadesiz mevduatlar
- Müşterilerden tahsil edilecek alacaklar
- Satılmak üzere elde tutulan ürün stokları
- Şirket payları
- Kısa vadeli yatırımlar
- Dönem içi peşin ödenen giderler
Dönen Varlıklara Örnek Stok Türleri Nelerdir?
Dönen varlıklara örnek stok türleri sektöre göre değişiklik gösterebilir ancak genel olarak aşağıdaki türler dönen varlıklar içinde yer alır:
- Mamul stokları: Üreticilerin piyasaya süreceği hazır ürünlerdir.
- Yarı mamul stokları: Üretim sürecinde olan ancak henüz tamamlanmamış ürünlerdir.
- Ham madde stokları: Üretimde kullanılmak üzere edinilen temel malzemelerdir.
- Tüketime hazır ürünler: Perakende sektöründe satılmak üzere hazırlanmış ürünlerdir.
- Gıda stokları: Restoran ve kafe işletmelerinin menüsünde yer alan yiyecek ve içeceklerden oluşan stoklardır.
Dönen Varlıkların Değeri Nasıl Hesaplanır?
Dönen varlıkların değeri, her bir bileşenin bilanço tarihindeki değerlerinin toplamı ile hesaplanır. Aşağıda dönen varlıkların değerinin nasıl hesaplanacağına dair örnek bileşenler bulunmaktadır:
- Nakit ve Nakit Benzerleri: Banka hesaplarındaki mevcut para miktarı ve çekler.
- Alacaklar: Müşterilere yapılan satışlardan doğan ve henüz tahsil edilmeyen alacak tutarı.
- Stoklar: İşletmenin elindeki ürün ve malzeme stoklarının piyasa değeri.
- Şirket Payları: Diğer şirketlere yatırılan hisse senetlerinin piyasa değeri.
- Kısa Vadeli Yatırımlar: Likit ve piyasa değeri yüksek yatırımlar.
- Dönem İçin Peşin Ödenen Giderler: Henüz tüketilmemiş peşin ödemelerin toplamı.
Tüm bu bileşenlerin değerleri toplanarak dönen varlıkların toplam değeri hesaplanır.
Dönen Varlıkların Değer Kaybı Olur mu?
Evet, dönen varlıklarda değer kaybı yaşanabilir. Değer kaybı özellikle alacaklarda, stoklarda veya diğer varlıklarda meydana gelebilir. Alacaklarda değer kaybı, müşterilerin iflas etmesi veya alacakların tahsil edilememesi durumunda gerçekleşir. Stoklarda değer kaybı ise ürünlerin modasının geçmesi, hasar görmesi veya piyasa değerinin altında kalması durumunda olur.
Dönen Varlıklarda Değer Kaybının Muhasebe Kaydı:
- Kayıt Tutma: Değer kaybı yaşandığı tespit edildiğinde muhasebe kayıtlarına işlenmelidir.
- Alacaklarda Değer Kaybı: Müşteri iflası veya temerrüt durumunda alacakların tahsil edilemeyeceği düşünülerek zarar olarak kaydedilir.
- Stoklarda Değer Kaybı: Piyasa değeri altında kalan stoklar için değer düşüklüğü zararı kaydedilir.
Bu işlemler, finansal tabloların gerçeğe uygun değerleri yansıtmasını sağlar ve işletmenin mali durumunu daha doğru bir şekilde temsil eder.