Dipnot, makalenin sonuna ya da sayfasının altına düşülen notlardır. Dipnot, alıntı yapılan kaynakların verildiği ve ek bilgi verilen bölümlerdir. Örnek vermek gerekirse, bir araştırma yazısında okura daha fazla bilgi sağlamak için kaynaklardan elde edilen veriler, açıklamalar ve anekdotlar yazar tarafından dipnot olarak yazının altına düşülür.
Dipnot Nedir?
Dipnot, metin içerisinde açıklanması gereken veya ek bilgi verilmesi gereken yerlerin hemen altında yer alan notlardır. Dipnotlar, ilgili kısımdaki kavram ve ifadelerin açıklamalarının yapılmasını sağlar. Ayrıca metinde anılan kitap, makale, dergi gibi kaynakların detaylı bilgileri de dipnot kısmında bulunur. Genellikle akademik metinlerde görülen dipnotlar, alıntı yapılan eserin yazarının adı, eserin adı, yayınevi, yayın yılı ve sayfa numarasını içerir.
Dipnotlar, genellikle metnin okunmasını zorlaştıran açıklama ya da alıntıların sayfa altında ya da metnin sonunda yer almasını sağlar. Okur eğer isterse açıklama ya da ek bilgiye ulaşabilmek için sayfa altındaki notu okuyabilir.
Dipnot kullanımı esere göre değişiklik gösterir. Örneğin edebi eserlerde daha çok metin içerisindeki anekdotlar ya da açıklanması gereken kelimeler için dipnot kullanılır. Akademik eserlerde ise alıntı yapılan kaynakların bilgileri dipnotta verilir.
Dipnot Ne İşe Yarar?
Dipnot, alıntı yapılan eserlerin kaynakça kısmında belirtilmesi dışında, kaynağın detaylı bilgilerini verebilmek için kullanılır. Ayrıca metinde geçen ve açıklanması gereken kavram ve ifadelerin anlamlarının verilmesini sağlar. Özellikle akademik metinlerde sıkça görülen dipnot, alıntı yapılan eserin yazarının adı, eserin adı, yayınevi, yayın yılı ve sayfa numarasını içerir.
Dipnotun bir diğer işlevi de okuyucuya ek bilgi sağlamaktır. Dipnotlarda kullanılan açıklamalar metnin akışını bozmayacak şekilde sayfanın alt kısmında yer alır. Böylece okuyucu hem metni okur hem de ek bilgiye ulaşır.
Dipnot Ne Zaman Kullanılır?
Dipnot, açıklanması gereken kelimeler ya da ek bilgi verilen yerler için kullanılır. Metnin akışını bozmamak için genellikle sayfanın altında yer alır. Dipnot kullanılmasındaki amaç okurun daha iyi anlamasını sağlamak ve daha fazla bilgiye ulaşmasını sağlamaktır.
Dipnotlar, akademik çalışmalarda sıkça görülür. Alıntı yapılan kaynakların detaylı bilgileri dipnotta verilir. Bunun dışında bazı akademik eserlerde okura daha fazla bilgi sağlamak için yazar tarafından ek bilgiler de dipnot olarak düşülür.
Dipnot kullanımında genel kural; açıklama ya da ek bilgi gerektiren yerlerde kullanmaktır. Bu kuralın dışında bir kullanım yoktur.
Dipnot Türleri Nelerdir?
Aşağıda dipnot türleri verilmiştir:
- Alt Dipnot: Metnin altına düşülen notlardır. Genel olarak açıklama yapma amacı güder. Dipnotun en yaygın türüdür.
- Kaynak Dipnotu: Alıntı yapılan kaynakların belirtildiği dipnottur. Yazarın adı, eserin adı, yayınevi, yayın yılı ve sayfa numarası belirtilir.
- Görüş Dipnotu: Yazar tarafından eklenen kişisel yorumdur.
- Çevirim Dipnotu: Yabancı dilden çevrilen sözcüklerin ya da ifadelerin Türkçe karşılığının verildiği dipnot türüdür.
- Açıklayıcı Dipnot: Metnin belirli yerlerinde geçen kelimelerin tanımının verildiği dipnot türüdür.
- Kaynakça Dipnotu: Yazarın okura yönlendirme yaptığı bölümdür. Okura daha fazla bilgi için ilgili bölümdeki eseri okumasını önerir.
- Kısa Dipnot: Dipnotun kısa yazılan halidir.
- Uzun Dipnot: Dipnotun uzun yazılan halidir.
Dipnot Nasıl Yazılır?
Dipnot yazımında genel olarak şu kurallar uygulanır:
- Dipnotlar sayfanın altına düşülür.
- Dipnotlara numara verilerek başlanır.
- Dipnodların numaraları metin içerisinde ilgili kısımların sağ üst köşesine konur.
- Dipnotlarda Türkçe dil bilgisi kurallarına uyulur.
- Dipnotlarda kullanılan kelimelerin ilk harfleri büyük yazılır.
- Kısaltmalarda herhangi bir noktalamaya gidilmez.
- Dipnotların ilk harfi büyük olmalıdır.
- Dipnotlarda, kısaltma hariç herhangi bir noktalama işareti kullanılmaz.
- Dipnohta kullanılan kelimeler italik olarak yazılmaz.
Kaynakça bilgisi içeren dipnotlar nasıl yazılır?
- Kaynakça bilgilerinde yazar adı; adın baş harfi soyadı şeklinde yazılır.
- Eser adı italik olarak yazılır. Eser adı ile yazar adı arasında virgül bulunur.
- Eserin yayınevi ve yayın yılı belirtilir. Yayın yılı ile yayınevi arasında iki tırnak işareti olur.
- Sayfa numarası belirtilirken önce “s.” ifadesi kullanılır.
KAYNAK DİPNOTU ÖRNEĞİ:
Dip Not 1: G. A. Cohen, Karl Marx’ın Politika Felsefesi: Bir Eleştirel İnceleme (Çev. Ercan Akyıldız), 3. Baskı (İstanbul: İletişim Yayınları, 2010), s. 203.
AÇIKLAYICI DİPNOT ÖRNEĞİ:
Dip Not 2: İbn Haldun’a göre umran, insan toplulukları arasında meydana gelen ve onları birbirine bağlayan ilişkilerden ibarettir.
Dip Not Örnekleri
Aşağıda farklı konularda örnek dip notlar verilmiştir:
Dip Not 1: İbn Haldun’a göre umran; insan toplulukları arasında meydana gelen ve onları birbirine bağlayan ilişkilerden ibarettir.
Dip Not 2: Rahat bir yaşam sürmek adına çalışmayan insan için Horace der ki: "Çalışmadan kazanmak istiyorsan fahişeye takıl."
Dip Not 3: “Dönüşüm” adlı romanında Kafka bir adamın kendi içine kapanarak ölü gibi bir hayat sürmesini anlatmaktadır.
Dip Not 4: Şair Cemal Süreya’nın kaleme aldığı “Lavinia” şiirinde 200 farklı bakış açısıyla bu kadından bahsedilir.
Dip Not 5: Batı kültüründe kadının tanrıçası kabul edilen Afrodit; güzellik ve aşk tanrıçasıdır.
Dip Not 6: Richard Sennett; “Çatışmanın Duygusu” adlı kitabında modern dünyanın etkisini inceler.
Dip Not 7: Antik Mısır’da ölen firavunların mezarlarında dünyanın en büyük mücevher hazineleri ile birlikte gömülmesine rastlanmıştır.
Dip Not 8: Kültürel evrimi tek bir doğrunun varlığına bağlayan Fransız antropolog Claude Lévi-Strauss’a göre insan soylarının tarihi, iki yönlüdür: Dürtüler ve tabiat.
Dip Not 9: Niyazi Berkes’in kaleme aldığı “Türkiye’de Çağdaşlaşma” kitabında Cumhuriyet döneminin sosyal değişimi ele alınmıştır.
Dip Not 10: Antropolog Jean-François Lyotard’a göre kültürel değişimin motoru; küçük anlatılardır.
Dip Not 11: Fransa’da tarihçi olan George Duby’nin “İlk Kadınlar” adlı eserinde kadınların sosyal yaşamları ele alınmıştır.
Dip Not 12: “Homo Homini Lupus'tur.” diyerek insan doğasına şüpheyle bakan İngiliz düşünür Thomas Hobbes’un bu eseri; toplum sözleşmesi teorisini savunan ilk eserlerden biridir.
Dip Not 13: İki kıtanın birleşim yeri olan İstanbul Boğazı’nda yaklaşık 700 adet gemi gömülüdür.
Dip Not 14: Kutsal olan her şeyi sorgulamayı reddeden İslam düşünürü Gazali; kıyas ve rey yerine aklını kullanmayı tercih eden Müslümanları dinden çıkmakla suçlamıştır.
Dip Not 15: Avusturyalı bilim adamı Wilhelm von Humboldt’a göre eğitim; kişinin kendi içindeki potansiyeli açığa çıkarma sanatıdır.
Dip Not 16: Filozof Arthur Schopenhauer’a göre özgürlüğün olmaması; kaderdir.
Dip Not 17: Amerikan psikolog Harry Harlow’un yaptığı maymun deneylerinde annesiz kalan maymunların psikolojik sorunlar yaşadığı görülmüştür.
Dip Not 18: Yaşlıları kabul etmeyen Türkler; genellikle çocuklara önem vermiştir.
Dip Not 19: Küçükken ya da hasta yatarken yanında olmayan aile büyükleri; ilerleyen yaşlarda bu çocukların eş olarak seçtikleri kişiler olmuştur.
Dip Not 20: Atatürk’e göre yalnız Türk milleti özbeöz safkan bir millettir.
Dip Not Kullanımı ile İlgili Kaynaklar
– Külliyatı Şerif (1915), Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
– Osmanlı Borçlar Hukuku (1998), Adalet Bakanlığı Yayınları
– Çocuk Hakları İzleme Raporu (2015), Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları