Çek Nedir?
Çek, ticari işlemlerde yaygın olarak kullanılan bir ödeme aracıdır ve kıymetli evrak niteliğinde bir kambiyo senedidir. Çek, ticari işletmeler veya tacirler tarafından düzenlenir ve genellikle bankalardan alınan çek defterleri aracılığıyla kullanılır. Çek, üzerinde belirli bir tutarı gösterir ve bu tutar, çeki düzenleyen kişinin bankasında mevcut para ile karşılık bulmalıdır.
Bir çekin geçerli olabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. Çek, gerçek bir ödeme aracı olarak, alacaklı tarafından muhatap bankaya ibraz edildiğinde çek hesabındaki paranın ödenmesi talimatını içerir. Bu nedenle, çek sahibi olan kişi veya işletme, çekin geçerliliği açısından bankalarla ilişkisini de göz önünde bulundurmalıdır.
Bunun yanı sıra, karşılıksız çek durumunda çek sahibinin bazı hukuki sorunlarla karşılaşması muhtemeldir. Özellikle ticaret hukuku çerçevesinde incelendiğinde, karşılıksız çekler, ceza kanunu açısından da ciddiyet arz etmektedir. Bu nedenle çek, dikkatlice hazırlanmalı ve doğru şekilde kullanılmalıdır.
Çek Nasıl Yazılır?
Çek yazabilmek için öncelikle bir çek defterine sahip olmak gerekmektedir. Çek defteri, bankalardan temin edilir. Çek yazarken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, çekin kimin adına düzenleneceği ve hangi türde yazılacağıdır. Çek, hamiline ya da isme yazılabilir. Ancak tacirler için düzenlenen çekler genellikle isme olacaktır.
Çek yazarken aşağıdaki unsurlara dikkat edilmesi gerekmektedir: Çek kelimesinin yer alması: Çek, kambiyo senedi olarak geçerli olabilmesi için mutlaka ‘çek’ kelimesinin ya da yabancı dilde karşılığının yazılması gerekmektedir. Çek tutarının belirtilmesi: Çekte belirtilen tutar, banka tarafından ödenmesi gereken miktardır ve kayıtsız şartsız olması gerekir.
Düzenlenme tarihi: Çekte düzenlenme tarihi gün, ay ve yıl olarak belirtilmelidir. Eğer çek ileri tarihli düzenlenmişse, vade kaydedilmiş olacağı için bu detaya da dikkat edilmelidir. Düzenlenme yeri: Çek üzerinde düzenleme yeri açıkça belirtilmelidir. Bu alanın boş bırakılması durumunda çekin geçerliliği etkilenebilir.
Çekin Zorunlu Unsurları
Çek, belirli unsurları taşımadığında geçersiz kabul edilir. Bu nedenle çekin üzerinde aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: Düzenleyenin imzası: Çeki düzenleyen kişinin imzası, çekin geçerliliği için zorunludur. İmzanın eksik olması durumunda, banka çekin ödemesini gerçekleştiremeyecektir.
Ödeme yeri: Çekte ödeme yapılacak yerin belirtilmesi de gerekmektedir. Ödeme yeri yoksa, düzenleyenin adresi de kabul edilebilir. Her iki durum sırasıyla çekin niteliğini belirler.
İşlem kayıtları ve ciro: Hamiline düzenlenmiş bir çek, ciro yoluyla başkalarına devredilebilir. Ciro, çekteki alacak hakkının başkalarına geçmesini sağlar ve burada ciro zinciri düzenli şekilde imzalarla takip edilmelidir.
Çek Örneği
İşte genel bir çek örneği:
Düzenlenme Tarihi: 01/01/2023
Düzenleme Yeri: Ankara
Ödeme Yeri: İstanbul
Tutar: TL 5.000,00
Düzenleyen: Esra Demir
İmza: Esra Demir
Yukarıda belirtilen unsurları içeren bir çek örneği, geçerli ve düzgün bir şekilde düzenlenmiş sayılacaktır. Hamiline düzenlenmiş bir çekte, herhangi bir isme ihtiyaç duyulmadan kişi, çek sahibinden alınarak kullanabilir.
Karşılıksız Çek ve Ciro Edilmiş Çek
Çeklerde karşılıksız durumlar, sık karşılaşılan sorunlar arasında yer almaktadır. Karşılıksız çek, bir çekin, banka hesabında yeterli meblağ olmadan düzenlenmesi durumunda ortaya çıkar. Bankaya ibraz edilen çekin karşılığı olmadığı zaman, bankanın üzerine ‘karşılıksız’ kaşesi vurmasıyla bu durum belgelendirilir.
Karşılıksız çek durumunda, çek sahibinin karşılaşacağı zorluklar söz konusu olabilir. Şayet çek tutarı bankanın ödemediği bir miktar ise, bu durumda alacaklı yalnızca ilamsız takibe başvurabilir ve gerekli hukuki süreçleri başlatması ex uygun olur. İşletmeler bu tür çekleri yazarken daha dikkatli olmaları gerektiğinin farkında olmalıdır.
Ciro yoluyla hamiline çek durumunda ise, bir çekin kimin adına düzenlendiği açıkça belirtilmez. Ciro edilmiş çekin ön yüzü, ciro işlemi ile ayrılamaz ama arka yüzünde ciro zinciri ile alacak hakkı başka şahıslara devredilir. Bu süreç, çekin el değiştirmesi ve alacaklısının kim olduğunu gösterir.
Sonuç
Çek, ticari hayatta önemli bir yere sahip olan bir ödeme aracıdır ve dikkatli bir şekilde kullanılması gerekir. Çek yazma süreci, belirli kurallara ve kanunlara tabidir. Çek, genel olarak güvenilir bir ödeme aracı olarak kullanılsa da, karşılıksız kalma riskleri ve hukuki süreçler göz önünde bulundurulmalıdır.
İyi bir çek örneği ve doğru düzenleme, ticari ilişkilerin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, çek yazarken ya da çekte herhangi bir işlem yaparken hukuki süreçler ve geçerlilik unsurlarını göz önünde bulundurmak önemlidir.