GİRİŞ
Taksir, kasten işlenebilen bir suçun dikkatsizlik veya öngörememe gibi istenmeyen bir durum nedeniyle gerçekleşmesi halidir. Taksirin faili, hareketinin sonucunu öngöremeyen ve bu nedenle istemeyen bir kişidir. Kısaca taksirde suçun faili öngörülmeyen ve istemeyen bir sonucu doğurur. Bu nedenle taksir, kasten işlenen bir suçun ancak istenmeyen bir sonuç ile gerçekleşmesi halidir. Türk Ceza Kanunu’nun 22. maddesinde düzenlenen bilinçli taksir ve taksir arasında çok yakın bir ilişki vardır. Taksirde öngörme ve istememe, bilinçli taksirde ise sadece öngörme vardır. Bu nedenle bilinçsiz taksirde failin hareketinin sonucunu öngörememesi ve bu nedenle istememesi söz konusudur.
Yargıtay kararlarında bilinçsiz taksir ve örnekleri hakkında ayrıntılı değerlendirmeler yapılmaktadır. Yargıtay’ın bu konudaki yerleşik içtihatları, bilinçsiz taksir suçunun unsurları ve bunların nasıl oluştuğu hakkında yol gösterici niteliktedir.
OLAY
Sanık hakkında iş kazası nedeniyle öldürme suçundan verilen beraat kararı Yargıtay’ca bozulmuş, Yargıtay’ın bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda sanığın iş kazası nedeniyle ölümlü yaralama suçundan cezalandırılmasına karar verilmiştir. Buna göre sanık iş yerinde iş kazası olarak nitelendirilebilecek bir kaza nedeniyle işçiyi yaralamış ve bu yaralanma sonucunda işçi ölmüştür. Bu durumda sanık, iş kazası nedeniyle ölümlü yaralama suçundan cezalandırılmalıdır.
KARAR
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 23/03/2021 tarihli ve 2020/1043 E., 2021/228 K. sayılı kararıyla verilen karar şu şekildedir:
Sanık hakkında iş kazası nedeniyle ölümlü yaralama suçundan kurulan mahkumiyet hükmü kabule şayan olduğundan, katılan vekilinin temyiz itirazı bu bakımdan yerinde görülmemiş olduğundan reddedilerek, CMK’nın 302/2 maddesi gereğince sanığın cezasında indirim yapılmasına yer olmadığına karar verilmiştir.
İŞ KAZASI NEDİR
İş kazası, bir iş yerinde ya da işin ifa edildiği yerde, yürütüme bağlı olarak meydana gelen kaza sonucu işçinin bedensel bütünlüğünde zarar meydana gelmesi halidir. İş kazasında zarar gören işçi, işverenin iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almadığı veya yeterli eğitimi vermediği gerekçesiyle zarar gördüğünü ileri sürerek tazminat talep edebilir. İşveren de bu durumda zararın işçi tarafından dikkat edilmesine rağmen önlenememesi nedeniyle meydana geldiğini ileri sürerek tazminat isteyemez.
İş kazası olarak değerlendirilemeyecek haller, meslek hastalığı olarak değerlendirilen durumlar ve genel sağlık kurallarının ihlal edilmesi nedeniyle meydana gelen kazalar ancak kaza olarak kabul edilir. Buna göre iş kazası olarak değerlendirilemeyecek haller şöyle sıralanabilir:
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın işe gelmediği bir günde,
- Yine işçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın tatil gününde çalışarak gerçekleştirdiği iş,
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın dinlendiği sırada gerçekleştirdiği iş,
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın yemek yediği sırada gerçekleştirdiği iş,
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın sigara içtiği sırada gerçekleştirdiği iş,
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın tuvalete gittiği sırada gerçekleştirdiği iş,
- İşçinin kendi isteğiyle ve yürütme ile ilgisi olmaksızın dinlenme amaçlı yaptığı kısa yürüyüş.
BİLİNÇSİZ TAKSİRİN UNSURLARI
Bilinçsiz taksirde failin hareketinin sonucunu görememesi ve bu nedenle istememesi söz konusudur. Taksirin unsurları şu şekilde sıralanabilir:
- Dikkatsizlik veya öngörememe: Failin hareketi sırasında dikkatsiz olması veya failin harekete bağlı olarak gerçekleşecek sonucu öngörememesi.
- Bodily harm: Başka bir kişinin fiziksel olarak zarar görmesi.
- Kusurluluk: Failin eylemindeki dikkatsizliğin veya öngörememenin sonucunu istememesi yani kusurlu olması.
Bilinçsiz Taksirin Cezası
Bilinçsiz taksir halinde ceza yargılamasının konusu olan eylem sonucu meydana gelen zarar veya tehlikeye ilişkin ceza verilir. Buna göre bilinçsiz taksir halinde verilen ceza şu şekilde oluşur:
- MADDİ ZARAR: Eylem sonucu meydana gelen maddi zarar, faile yüklenen temel suçun unsurlarından birisidir.
- ZARARLI SONUÇ: Eylem sonucu meydana gelen zararın dışında kalan hususlara zararlı sonuç denir. Örneğin; katılanın ölmesi zararlı sonuçtur ancak bu sonuçtan dolayı faile verilen maddi zarar cezanın maddi unsuru olan eylemin sonucudur.
Bilinçsiz taksir halinde ceza yargılamasının konusu olan maddi zarar ile zararlı sonuç arasında illiyet bağı bulunmalıdır. İlliyet bağı şu şekilde oluşur:
- Failin dikkatsiz veya öngöremeyen harekete geçmesi,
- Meydana gelen maddi zarar,
- Maddi zarar ile failin dikkatsiz veya öngöremediği harekete geçmesi arasında illiyet bağı (nedensellik bağı).
Bilinçsiz Taksir Örnek Yargıtay Kararları
1- Yargıtay Kararı:
Elli sekiz yaşındaki sanık Ahmet’in yalnızca iş kazası olarak nitelendirilebilecek bir kaza sonucu meydana gelen ağır yaralama sonucunda katılan Halil’e ölümlü yaralama suçundan mahkumiyet kararı verilmiştir. Bu durumda sanık hakkında taksirle öldürme suçundan mahkumiyet kararı verilmesi gerekirken, bu husus gözetilmeden yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesi kanuna aykırı olup bozmayı gerektirir.
2- Yargıtay Kararı:
Bilinçsiz taksirle yaralama olayında Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından verilen kararda şu tespitler yapılmıştır:
- İş kazasında meydana gelen yaralanmanın boyutu bakımından sanığın ağır kusuru bulunmamaktadır.
- Kazanın oluş biçimi bakımından sanığın dikkat etmesi halinde bu kazanın oluşumunun engellenebileceği kanaatine varılmaktadır.
- Kazanın oluş biçimi dikkate alındığında sanığın dikkat etmemesinin taksirli suçun unsurlarını oluşturduğu ve bu nedenle bilinçsiz taksirle yaralama suçundan cezalandırılması gerektiğine karar verilmiştir.
3- Yargıtay Kararı:
Kavga sırasında sanık Tuncay’ın başkasına vurması sonucu mağdur Ethem ağır yaralanmış ve bu yaralanma sonucunda ölmüştür. Sanık hakkında bu eyleminden dolayı kasten adam öldürme suçundan mahkumiyet kararı verilmiş ancak bu karar Yargıtay 1. Ceza Dairesi tarafından bozularak düzeltilmiş olarak verilmiştir. Yerel mahkeme tarafından kasten adam öldürme suçundan verilen mahkumiyet kararı şu gerekçelerle bozulmuştur:
- Mağdur ile sanık arasında kavga nedeniyle oluşan karşılıklı saldırı hali bulunmaktadır.
- Saldırı karşılıklı olup her iki tarafın da saldırıya uğradığını hissetmesi nedeniyle haklı savunma sınırları içerisinde kalınamamıştır. Dolayısıyla kavga sırasında meydana gelen yaralanma ve ölümü gerektiren olaylar birbirine yakın mesafede gerçekleşmiştir.
- Bu durum değerlendirildiğinde sanığın eyleminin dikkatsizlik sonucu meydana gelen olaylardan biri olduğu kabul edilmektedir.
Kavga sırasında meydana gelen yaralanma biçiminden dolayı sanığın eyleminin dikkatsizlik sonucu meydana gelen yaralanma şeklinde kabul edilmesiyle birlikte mahkeme tarafından bilinçsiz taksirle yaralama suçundan cezalandırılmasına hükmedilmiştir.