5E modeli, öğretim materyallerinin nasıl sunulacağına ve ders planlarının nasıl oluşturulacağına dair öğretmenlere rehberlik eden bir modeldir. 5E modeli, öğrenme süreçlerini beş aşamada ele alır: Engage (İlgilendir), Explore (Keşfet), Explain (Açıkla), Elaborate (Geniştlet) ve Evaluate (Değerlendir).
Bu yazımızda, 5E modeli ders planları için örnekler bulabilirsiniz. Öncelikle 5E modelinin aşamalarından kısaca bahsedelim:
5E Modeli Nedir ve Aşamaları Nelerdir?
5E modeli, öğretmenlerin öğrenme materyallerini sunma biçimleri ve ders planları oluşturma konusunda yol gösteren bir öğretim modelidir. Bu modelin her bir aşaması, öğrencilerin derse olan ilgilerinin artırılmasından başlayarak bilgi edinmelerine ve bilgiyi pekiştirmelerine kadar uzanan bir süreçtir. Aşamaları şu şekildedir:
- Engage (İlgilendir)
- Explore (Keşfet)
- Explain (Açıkla)
- Elaborate (Genişlet)
- Evaluate (Değerlendir)
1. Engage (İlgilendir)
Bu aşamada öğrencilerin dikkatleri çekilir ve dersle ilgili merak duymaları sağlanır. Derse başlamadan önce öğrencilerin akıllarına bazı sorular takılır. Örneğin, “Hepimiz neden bu kadar farklıyız?” veya “Yıldızlar gökyüzünde neden parlıyor?” gibi sorular sorulabilir.
2. Explore (Keşfet)
Öğrenciler bu aşamada konuyla ilgili deneyler yaparak veya gözlemlerinde bulunarak bilgi edinmeye çalışırlar. Öğrenciler gruplaşarak farklı materyallerle çalışır ve konuyu kendi başlarına keşfederler. Bu aşamada öğretmen, öğrenmeyi yönlendirmek için sınıyı terk edebilir.
3. Explain (Açıkla)
Öğrenciler keşfettikleri bilgileri öğretmenle paylaşır ve öğretmen bu bilgileri pekiştirmek için sınıfa açıklamalarda bulunur. Öğrencilerin önceden bildikleri ve yeni keşfettikleri bilgiler arasında bağlantılar kurulur. Kavramların tanımları yapılır ve önemli terimlerin açıklamaları verilir.
4. Elaborate (Genişlet)
Aşamasında öğrenciler yeni bilgileri kullanarak daha karmaşık problemleri çözmeye çalışırlar. Öğrenilen kavramlar ve bilgiler günlük hayatta nasıl kullanılır, örneklerle gösterilmeye çalışılır. Öğrencilerin konuya olan hakimiyeti bu aşamada test edilir.
5. Evaluate (Değerlendir)
Öğrenciler bu aşamada konuyla ilgili bilgi sahibi olup olmadıklarını çeşitli yollarla test ederler. Hem kendi öğrenmelerini değerlendirme fırsatı bulurlar hem de öğretmen tarafından yapılan değerlendirmelere tabi olurlar.
5E Modeli ile Ders Planı Örnekleri
Aşağıda 5E modeli ile oluşturulmuş bazı ders planı örneklerini bulabilirsiniz. Bu örnekler, 5E modelinin nasıl uygulanacağına dair fikir edinmenize yardımcı olacaktır.
Ders Planı 1: Kuvvet ve Hareket
Kazananlar: Öğrenciler, nesnelerin hareketini değiştiren kuvvetin gözlemlendiği durumları fark ederler.
Giriş:
- Öğrencilere etraflarında gördükleri oyuncaklardan veya günlük hayatta kullandıkları nesnelerden kuvvet
ile ilgili örnekler vermeleri istenir.
- Nesnelerin hareketini değiştiren kuvvetin gözlemlendiği durumları fark etmeleri sağlanır.
Gelişme:
- Öğrencilere basit bir deney yaptırılır.
- Öğrencilerden, herhangi bir nesneyi (top, kitap vb.) belirli bir mesafeye itmeleri istenir ve bu sırada
hissettikleri kuvveti açıklamaları istenir.
- Öğrencilerden itme mesafesini artırmalarını ve hissettikleri kuvvetin değişimini gözlemlemeleri
beklenir.
- Farklı materyallerle aynı deneyin tekrarlanması istenir.
Sonuç:
- Yapılan deneyin sonuçları sınıfta tartışılır.
- Kuvvetin hareketi değiştirdiği ve farklı nesnelere uygulandığında hissettirilen kuvvetin değişebildiği
öğrenilir.Ders Planı 2: Basınç
Kazananlar: Öğrenciler, sıvıların farklı derinliklerinde farklı basınç olduğunu öğrenirler.
Giriş:
- Denizin derinliklerinde kullanılan aletlerin neden özel olarak tasarlandığı hakkında tartışma yapılır.
- Sıvıların farklı derinliklerinde farklı basınç olduğunu öğrenmek için bir ön bilgi yoklaması yapılır.
Gelişme:
- Öğrencilere sıvıların basıncı hakkında kısa bir video izlettirilir.
- Video sonrası öğrencilerin dikkatini çeken noktalar ve video hakkında kısa bir tartışma yapılır.
- Öğrencilere, su dolu bir balonun neden denizin ortasına bırakıldığında patlayıp yüzeyde bırakıldığında
patlamadığını açıklamaları istenir.
Sonuç:
- Sıvıların her yöne basınç uyguladığı ve derinlik arttıkça basıncın da arttığı öğrenilir.
- Balonun denizin ortasında patlamasının sebebi yüksek basınçtır; yüzeyde ise basıncın daha az olması
sebebiyle balonun patlamadığı açıklanır.Ders Planı 3: Bitkilerde Doku ve Organlar
Kazananlar: Öğrenciler, bitkilerin organlarını tanırlar ve her organın işlevini açıklarlar.
Giriş:
- Öğrencilere bitkilerden tanıdık oldukları meyve veya sebzeler sorulur.
- Tanıdıkları meyve veya sebzelerin hangi bitkinin organı olduğu öğrenilir.
- Bitkilerin organlarının meyve, tohum, çiçek, yaprak vb. olduğu hatırlatılır.
Gelişme:
- Öğrencilere bitkilerin organları hakkında kısa bir video izlettirilir.
- Video sonrası bitkilerin organları hakkında tartışma yapılır ve her organın işlevi açıklanır.
- Öğrencilerden bitkilerin organlarını tanımaları istenir.
Sonuç:
- Bitkilerin organlarının işlevleri hakkında bilgi edinilir.
- Bitkilerin organlarının tanınması ve her birinin işlevinin anlaşılması sağlanır.Ders Planı 4: Cisimlerin Özellikleri
Kazananlar: Öğrenciler, cisimlerin özelliklerini belirlerken hangi ölçümlerin yapıldığını öğrenirler.
Giriş:
- Öğrencilere etraflarında gördükleri nesnelere hangi özelliklerin baktıklarında belirgin olduğunu sorulur.
- Ağırlık, uzunluk, genişlik, derinlik gibi kelimelerin anlamları hatırlatılır ve bu kelimelerin nesnelere
hangi özellikleri verdiği tartışılır.
Gelişme:
- Öğrencilerden belirli nesnelerin özelliklerini ölçmelerini istenir; cetvel ve terazi kullanarak uzunluk,
genişlik, derinlik ölçümleri yapmaları beklenir.
- Ölçümler sırasında hangi özellikleri ölçtüklerini açıklamaları istenir; örneğin uzunluk ölçerken
"Nesnenin uzunluğu", genişlik ölçerken "Nesnenin genişliği" vb.
Sonuç:
- Yapılan ölçümlerin hangi özellikleri belirlemeye yaradığı açıklanır; uzunluk=uzunluk, genişlik=genişlik,
derinlik=derinlik.
- Ağırlığın ise nesnenin yer çekimine bağlı olarak değiştiği ve cismin hacmine göre belirlendiği anlatılır.
Hacim=uzunluk x genişlik x derinlik olarak ifade edilir.Ders Planı 5: Maddeyi Sıkıştırma
Kazananlar: Öğrenciler, maddelerin sıkıştırılıp sıkıştırılamayacağını tahmin ederler ve deneylerle
öğrenirler.
Giriş:
- Öğrencilere maddelerin sıkıştırılıp sıkıştırılamayacağı sorulur; tahminleri alınır.
- Sıkıştırılabilen maddelere örnekler verilir; pamuk, elma, top vb.
Gelişme:
- Öğrencilere sıkıştırma ile ilgili kısa bir video izlettirilir; video içeriği hakkında tartışma yapılır.
- Öğrencilerden tahminlerinin neden böyle olduğunu açıklamaları istenir; sıvıların belli oranda
sıkıştırılabildiği anlatılır.
- Deney yapılarak öğrencilerin maddelerin sıkıştırılıp sıkıştırılamadığını görmeleri sağlanır; örneğin,
pipetin neden sıvının içinde büküldüğü gibi.
Sonuç:
- Maddelerin sıkıştırılıp sıkıştırılamadığı öğrenilir; katıların sıkıştırılamadığı, sıvıların belli oranda
sıkıştırılabildiği, gazların ise tamamen sıkıştırılabildiği açıklanır.Sonuç
Daha önce de belirttiğimiz gibi 5E modeli ders planları, öğretmenlerin kullanabileceği yapısal planlardır. Bu planlar,
dersin her aşamasında öğrencilerin nasıl bir yol izleyeceğine dair detaylı bilgiler içerir. Eğer siz de 5E modeli ile
ders planları oluşturmak istiyorsanız, bu örneklerden ilham alabilirsiniz.