Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’in adaletle ilgili hadisleri yalnızca İslam toplumları için değil, tüm insanlar için önem taşır. Zira adalet insanın manevi ve maddi huzuru açısından hayati bir öneme sahiptir.
Adalet, bir şeyin yerli yerince olması, hakkaniyetli davranılması demektir. Adaletin İslam dini açısından çok büyük bir önemi vardır. Adalet, İslam’ın temel ilkelerinden biridir. Nitekim Kuran-ı Kerim‘de de adalet vurgusu sık sık yapılmaktadır. Bu noktada kıymetli Peygamberimiz (s.a.s.) de tüm insanlığa adaletle davranılmasını öğütlemiştir. Adalet, sadece bireysel ilişkilerde değil, toplumsal tüm ilişkilerde ve devlet yönetiminde de büyük önem taşır.
Peygamberimiz (s.a.s.)’in adalet ile ilgili hadisleri, O’nun adalete verdiği önemi gösterir. Adaletin kıyamet günü nasıl önemli olduğunu anlatır. Aynı zamanda adaletli olan yöneticileri de öve öve bitiremez. Çünkü bir devlet başkanının adil olması o toplumun huzur içinde yaşamasını sağlar.
Peygamberimizin Adalet ile İlgili Hadisleri
Peygamber Efendimiz (s.a.s.)’in adaletle ilgili hadisleri ve bu konuda yaptığı tavsiyeler, O’nun adalete verdiği önemi ortaya koyar. Bu hadislerden bazıları şunlardır:
- “Adalet, Allah’tan korkmaktır; adalet, halkı sevindirmektir; adalet, doğruyu söylemektir.”
- “Kendiniz, anne ve babanız ve akrabanız için adil şahitler olun.”
Peygamberimiz (s.a.s.), Ruhul Küds kitabında Ebu Said el-Hudri’den de şu hadisi rivayet etmiştir:
- “Kıyamet gününde Allah katında insanların en çok yüzüne bakılacak olanı; aralarında adaleti tesis eden ve yöneten kimsedir.”
Adaletle İlgili Hadislerin Anlamı ve Önemi
Peygamberimiz (s.a.s.)’in adaletle ilgili hadislerinin anlamı, O’nun ne denli adalete verdiği önemi gösterir.
- “İyilik ve takva üzerinde yardımlaşın; günah ve düşmanlık üzerinde yardımlaşmayın.”
Peygamberimiz (s.a.s.) bu hadisiyle insanların birbirine iyilik yapmasını ve takva üzere yardımlaşmasını emretmiştir. Günah ve düşmanlık konusunda ise dikkatli olunmasını istemiştir. Zira bir toplumdaki adalet anlayışı, o toplumun huzuru açısından son derece önemlidir.
Peygamberimiz (s.a.s.)’in adalet ile ilgili sözleri, insanlara yalnızca adaletin önemini öğretmez; aynı zamanda yöneticileri de bu konuda göreve davet eder. Adaletli bir yönetim, halkın huzur içinde yaşamasını sağlar. Aksi takdirde huzursuz olan bir halk asayişi bozabilir, ülkenin ekonomik ve sosyal dengesi sarsılabilir.
Dolayısıyla yönetimlerin altında yatan en önemli unsur da adalettir. Bu nedenle İslam peygamberinin (s.a.s.) adaletle ilgili hadisleri ve sözleri yalnızca Müslümanlar için değil, tüm insanlar için geçerlidir. Bu sözler kıyamet günü Allah’ın huzuruna çıkmadan önce bu dünyada hepimize verdiği fırsatlar açısından önemli bir uyarıdır.
Kuran’da Adalet ile İlgili Ayetler
Peygamberimiz (s.a.s.)’in adalet ile ilgili hadislerine ayetlerle destek veren Kuran-ı Kerim ayetleri, yine Allah’ın bizlere verdiği fırsatlar açısından önemlidir. Bu ayetlerden bazıları şunlardır:
- “Ey iman edenler! Adaletli şahitler olun.”
- Maidah Suresi, 8. Ayet: “Hakkında şahidlik ettiğiniz bir topluluk size azap etmek üzere gelmiş olursa, Allah için adaletli davranmaktan sakınmayın.”
Peygamberimiz (s.a.s.) de bu ayetlerle doğrultusunda insanlara yalnızca adaletin değil aynı zamanda şahitlik etmek gibi önemli bir görevin de altını çizer.
Peygamberimizin Adalete Verdiği Önem Örneklerle Açıklayınız
Peygamberimizin adalete verdiği önemi örneklerle açıklamak, aslında adaletin ne denli önemli olduğunu gözler önüne serer.
- Adl: İslam Tarihçisi Aclani’den nakledildiğine göre Peygamberimiz (s.a.s.), “Kuşkusuz Allah, sizlere; anne-babanız ile yakın akrabalarınıza karşı adil olmayı emreder” buyurmuştur.
Buna göre öncelikle annemize, babamıza ve yakın akrabalarımıza karşı adil olmalıyız. Eğer annemiz ya da babamız bize haksızlık ederse hakkımızı aramak zorundayız. Çünkü hadisteki adalet tanımı, aynı zamanda hakkını aramak şeklinde de yorumlanabilir.
- Aclani’nin aktardığına göre Peygamberimiz (s.a.s.), “Adalet, Allah’tan korkmak; halkı sevindirmek; doğruyu söylemek” buyurmuştur.
Peygamberimiz (s.a.s.), bu hadisiyle Allah’tan korkup hakkaniyetli davranmamız gerektiğinin altını çizer. Aynı zamanda halkı sevindirip doğruyu söylememiz gerektiğini vurgular.
- Peygamberimiz (s.a.s.), “Kıyamette Allah katında insanların en çok yüzüne bakılacak olanı; aralarında adaleti tesis eden yöneticileridir” buyurmuştur.
Peygamberimiz (s.a.s.), bu hadisiyle kıyamet gününde Allah’ın en çok yüzüne bakacağı kişinin adaletli yöneticiler olduğunu belirtir.
- Peygamberimiz (s.a.s.), “Adaletle davrananlar, Allah’ın huzurunda parlayan güneş gibidir” buyurmuştur.
Bu hadiste Peygamberimiz (s.a.s.), Allah katında değerli olanların başında gelenlerin de Allah’a en yakın olanlar olduğunu anlatır.
- Hz. Ömer: “Allah’a yemin ederim ki aslan bile yavrusuna merhamet etmezse onu büyütemez” demiştir.
Hz. Ömer bu sözüyle sadece insanların değil tüm canlıların merhamet etmesi gerektiğini vurgular.
- Peygamberimiz (s.a.s.), “Bize kimse hakkında bilgi vermezse biz de kimseyi haksız yere yargılamayız” demiştir.
Peygamberimiz (s.a.s.) bu sözüyle haksız yere birini yargılamadığımızın altını çizer.
Peygamberimizin Adalet İlkeleri Hakkındaki Uygulamaları
- Sahih-i Müslim’de yer alan bir rivayete göre Peygamberimiz (s.a.s.)’in damadı Zeyd b. Harise’nin kölesi Cüreyc’in din kardeşi olduğu halde onu satmak istemesi üzerine damadına “Çok para vermiyorsanız almasın” demiştir.
Peygamberimiz (s.a.s.) bu uygulamasıyla hem damadının din kardeşine haksızlık etmesini engellemiş hem de kölenin hakkını savunmuştur.
- Sahih-i Müslim’de yer alan bir diğer rivayete göre Peygamberimiz (s.a.s.), kazaya karışan bir kölenin sahibine kölenin sahibi olduğu için ceza vermekten vazgeçmiştir.
Peygamberimiz (s.a.s.) bu uygulamasıyla kölenin sahibinin sorumlu olduğunu vurgulamış ve onun hakkını savunmuştur.
Adaletsiz Yöneticilere Sözleri ile Mesaj Veren Peygamberimiz
- Peygamber Efendimiz (s.a.s.) zamanında Zeyd b. Harise’nin damadı olan Hz. Zeyd’e “Kardeşine borç versen” demiştir.
Peygamberimiz (s.a.s.) bu sözleriyle Hz. Zeyd’i borç vermeye teşvik etmiştir.
- Peygamberimiz (s.a.s.) zamanında Arabistan’da yaşayan Müslüman olmayan bir kişi Hristiyan olduğu için zalim bir şekilde yargılanmış ve cezalandırılmıştır. Bunun üzerine Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Kimse dinine göre yargılanamaz.”
Sonuç: Peygamberimizin Adalete Verdiği Önem Dinimize Sıkı Sıkıya Bağlı Olmamızı Gerektirir
Peygamberimizin adalete verdiği önem dinimize sıkı sıkıya bağlı olmamız gerektiğini gösterir.