Konuşma çizgisi; roman, hikâye, tiyatro ve senaryo gibi edebi türlerde diyalogların, anlatıcının sözlerinin veya karakterlerin kendi iç konuşmalarının metin akışı içerisinde daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla kullanılan bir işaretleme yöntemidir. Öyle ki bu tür eserlerde yazarın anlatıcı sesi ile karakterlerin sesleri arasında gidip gelinirken okuyucuya metnin içerisinde konuşmanın kimin tarafından yapıldığını ifade edebilmek için konuşma çizgisinden faydalanılır.
Konuşma çizgisinin kullanım amacı, metin içerisindeki diyalogların akışını bozmadan ve karışıklığa sebebiyet vermeden okuyucuya sunulmasını sağlamaktır. Bu amaçla genellikle konuşan karakterin adı ile konuşma çizgisi birlikte kullanılır ve hangi karakterin ne söylediği belirlenir. Böylece anlatıcının ve karakterlerin kendi iç konuşmaları daha iyi anlaşılır.
Yalnızca edebiyat türlerinde değil, akademik alanda da kendine yer bulan konuşma çizgisi; kimi zaman alıntı yaparken cümle içerisinde bir bölümün değiştirilerek aktarılması sırasında kullanılır. Bu durumda konuşma çizgisi, alıntının bütünlüğünü korumak için metin içerisindeki cümle akışının bozulmasına engel olur.
Konuşma çizgisi, kıvrım kıvrım bir şekilde tasvir edilen su yoluna benzetilir. Su yolu, bazen keskin dönüşlerle bazen de yumuşak akışlarla kıvrılır. Konuşma çizgisi de eserdeki diyalogların akışını bozmadan ve karışıklığa neden olmadan akmasını sağlar.
Konuşma Çizgisi Nedir?
Konuşma çizgisi; roman, hikâye, tiyatro ve senaryo gibi edebi türlerde diyalogların, anlatıcının sözlerinin veya karakterlerin kendi iç konuşmalarının metin akışı içerisinde daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla kullanılan bir işaretleme yöntemidir. Öyle ki bu tür eserlerde yazarın anlatıcı sesi ile karakterlerin sesleri arasında gidip gelinirken okuyucuya metnin içerisinde konuşmanın kimin tarafından yapıldığını ifade edebilmek için konuşma çizgisinden faydalanılır.
Konuşma Çizgisi İşlevi Nedir?
Konuşma çizgisinin kullanım amacı, metin içerisindeki diyalogların akışını bozmadan ve karışıklığa sebebiyet vermeden okuyucuya sunulmasını sağlamaktır. Bu amaçla genellikle konuşan karakterin adı ile konuşma çizgisi birlikte kullanılır ve hangi karakterin ne söylediği belirlenir. Böylece anlatıcının ve karakterlerin kendi iç konuşmaları daha iyi anlaşılır.
Konuşma Çizgisi Nerelerde Kullanılır?
Yalnızca edebiyat türlerinde değil, akademik alanda da kendine yer bulan konuşma çizgisi; kimi zaman alıntı yaparken cümle içerisinde bir bölümün değiştirilerek aktarılması sırasında kullanılır. Bu durumda konuşma çizgisi, alıntının bütünlüğünü korumak için metin içerisindeki cümle akışının bozulmasına engel olur.
Konuşma Çizgisi Nasıl Kullanılır?
Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından yayımlanan 2018 Türkçe Sözlük’te konuşma çizgisi şöyle tanımlanır:
- “Kısa bir yatay çizgi: -”
Yani Türkçe’de konuşma çizgisi genellikle kısa bir yatay çizgi olarak ifade edilir. Ancak işlevi itibarıyla daha çok “uzun” bir yatay çizgi olarak kullanıldığı görülür. Öyle ki uzun çizgi, birçok kaynağa göre “konuşma çizgisi” olarak adlandırılır.
Long Dash karakter kodu olan “U+2014” ile oluşturulan uzun çizgi genellikle şu şekillerde kullanılır:
- Konuşan kişinin adı ile birlikte kullanılır.
- Bir diyalogda uzun süre konuşulmuyorsa sadece ilk cümlede kullanılır.
- Diyalogda her yeni satırda uzun çizgi kullanılmalıdır.
- Kimi zaman, diyalogdan bağımsız bir anlatıcı cümlesinde yine uzun çizgi kullanılır.
Uzun Çizgi Nedir?
Uzun çizgi; “-” sembolünün uzun biçimidir. Bilgisayar klavyesinde alt ve üst kısımda yer alan rakamlar arasındaki bölüme basılı tutarak oluşturulan bu sembol genellikle diyaloglarda konuşan kişinin adı ile birlikte kullanılır.
Diyalogda Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Diyalogda konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
''Merhaba!'' dedi Ahmet.
''Hoş geldin Ahmet!'' dedi Ayşe.
''Nasılsın?'' diye sordu Ahmet.
''İyiyim. Ya sen?'' yanıtladı Ayşe.
Örnek 1
''Daha çok iş var Ahmet!'' dedi Ali.
''Ne var işte?'' diye sordu Ahmet.
''Fabrikanın inşaatı bitmedi daha.'' diye yanıtladı Ali.
Örnek 2
''Hava bu kadar sıcak olamaz!'' dedi Ali.
''Ne bileyim ben? İstersen hava durumuna bakabilirim.'' diye yanıtladı Ahmet.
Örnek 3
''Seninle iş yapamam!'' dedi Ali.
''Neden? İş yapamadığını bilmem lazım.'' diye yanıtladı Ahmet.
Örnek 4
Bir Cümlede Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Bir cümlede konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
''Öyle düşündüğünü biliyordum - Ali Şeriati!''
dedi Necip Fazıl Kısakürek.
Örnek 1
''Gecenin en güzel yanı yıldızlardır - Victor Hugo!''
dedi Namık Kemal.
Örnek 2
''Yağmur yağınca bahar gelir - İkbal!''
dedi Ahmed Arif.
Örnek 3
''Sokaklar ne kadar kalabalık - Halil Cibran!''
dedi Emine.
Örnek 4
Diyalog İçerisinde Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Diyalog içerisinde konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
''Ali burada mı?''
diye sordu Ayşe.
''Ali evde yok. Okula gitti.''
dedi Hasan.
''Saat kaç?''
diye sordu Ayşe.
''On ikiye on beş var.''
dedi Hasan.
''Ali bugün eve gelir mi?''
sordu Ayşe.
''Bilmiyorum. Öğretmen toplantısı varmış. Öğretmen toplantısından sonra gelir.''
dedi Hasan.
''Neden öğretmen toplantısı var?''
sordu Ayşe.
''Herkes karnelerimizi görecekmiş!''
dedi Hasan.
''Ah! Çok korkuyorum...''
dedi Ayşe. ''Benim karnem çok kötü!''
dedi Hasan.
Örnek 1
''Kardeşini nasıl buldun?''
diye sordu Ayşe.
''Nasıl bulayım? Onun gibi bir adam dünyada yok!''
dedi Hasan.
''Kötü mü?''
sordu Ayşe.
''İyi kötü neyse o işte! Ama onun gibisi yok!''
dedi Hasan.
Örnek 2
''Ali burada mı?''
diye sordu Ayşe.
''Ali burada değil! Veli burada mı? Veli burada yok mu? Veli burada değil mi? Veli burada mı yok mu? Yok mu Veli burada? Yok mu?! - Ahmet Mümtaz Taylan! - Yılmaz Erdoğan! - Sinan Çetin! - Şener Şen! - Suat Sungur! - İhsan Yüce! - Salih Güney! - Gülben Ergen! - Ahmet Kural! - Murat Cemcir... Veli yok mu?! - Ferman Toprak... Veli yok mu?! - Burak Akyüz... Veli yok mu?! - Cem Kılıç... Veli yok mu?! - Mustafa Alabora... Veli yok mu?! %Örnek 3
Cümle İçerisinde Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Cümle içerisinde konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
''Kardeşinizi iyi dinleyin - Aristo! Eğer dinlemezseniz hiçbiri kurtaramaz sizi... - İskender Pala!''
dedi öğretmen.
Örnek 1
''Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... - AHMET KURAL!!! - YILMAZ ERDOĞAN!!! - HUZUR MÜHENDİSLİĞİ!!! - ŞİLE GÜZELİ!!! - GİRESUN!!! Beylerbeyli Tesisleri!! Bulursanız bana da söyleyin... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte... Hayat zor ama öyle işte... Zor ama zor işte.. >> Salih Güney...
dedi Can Yücel!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz!
dedi Cem Yılmaz...
yani o vakitler böyleydi işler!
yani o vakitler böyleydi işler!Örnek 2
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
bir çiçek var bahçemde
aşkın en solgunundan
Örnek 3
Tiyatroda Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Tiyatro eserlerinde konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
BİRİNCİ KAHRAMAN: Merhaba!
a) Merhaba!
b) Merhaba! c) Merhaba!
c) Merhaba! d) Merhaba! e) Merhaba!Örnek 1
BİRİNCİ KAHRAMAN: Merhaba!
a) Merhaba!
b) Merhaba! c) Merhaba!
c) Merhaba! d) Merhaba!Örnek 2
Derslerde Konuşma Çizgisi Kullanımı Örnekleri
Derslerde konuşma çizgisi kullanımına dair örnekler aşağıda verilmiştir:
a) Merhaba arkadaşlar.
Örnek 1
a) Merhaba arkadaşlar.
Örnek 2