İletişim Nedir?
İletişim, insanlık tarihinin en eski ve en temel ihtiyaçlarından biridir. Bilgiyi söz, yazı veya işaret yoluyla üretme, anlamlandırma ve aktarma sürecine iletişim denir. Tarih öncesi dönemlerden günümüze, insanların etkileşim içinde bulunduğu her an, belirli iletişim öğeleri ve yöntemleri kullanılarak gerçekleşmiştir. Günümüzde iletişim kurmanın birçok yolu bulunmakta; ancak bu yolların en güçlü olanı dille kurulan iletişimdir.
İletişim sürecinin sağlıklı bir şekilde işlemesi için bazı temel unsurların varlığı gerekmektedir. Bu unsurlar gönderici, alıcı ve ileti (mesaj) olarak sıralanabilir. Ayrıca iletişimin gerçekleşmesini sağlayan kanal, bağlam, geri bildirim ve kod gibi öğeler de iletişim sürecinin ayrılmaz parçalarıdır.
İletişim, hem sözlü hem de yazılı biçimlerde gerçekleşebilir. Sözlü iletişim, bir dilin seslerinin kullanılmasıyla insanlarla kurulan doğrudan etkileşimleri kapsarken, yazılı iletişim ise kaleme alınmış metinler aracılığıyla gerçekleşir. Her iki iletişim biçiminde de iletişim öğelerinin etkili bir şekilde kullanılması önemlidir.
İletişim Öğeleri
İletişim öğeleri, bir iletişim sürecinde yer alan bileşenlerdir. Bu öğeler, hemen hemen her iletişimde kendini gösterir ve iletişimin başarısını belirler. İletişim öğeleri şunlardır:
- Gönderici: İletiyi hazırlayan ve gönderen kişidir. Gönderici bir insan olabileceği gibi, bir kurum veya mekanizma da olabilir.
- Alıcı: İletinin gönderildiği kişi veya varlıktır. Alıcı, iletiyi alma sorumluluğunu üstlenir.
- İleti: Gönderici tarafından alıcıya iletilmek istenen bilgi, duygu veya düşüncelerin bütünü. İletinin içeriği, iletilmek istenen mesajın anlamını taşır.
- Kanal: İletinin gönderilmesinde kullanılan yol, yöntem veya araçtır. Örneğin, bir konuşma, televizyon, sosyal medya veya yazılı metin gibi kanallar iletişimde rol oynar.
- Bağlam: İletişimin gerçekleştiği ortam ve psikolojik durum gibi etmenlerdir. Gönderici ile alıcı arasındaki ilişkiyi de belirler.
- Geri Bildirim (Dönüt): Alıcının iletiyi anlamlandırdığına dair verdiği tepkidir. Bu, iletişim sürecinin tamamlanmasını sağlar.
- Kod: İletinin anlamını oluşturan dil, ses, işaret veya semboller. Alıcı ve göndericinin aynı kodu bilmesi, iletişimin etkinliği için kritik önem taşır.
İletişim Öğeleri: Örnekler
İletişim öğeleri, pratikte sıklıkla çeşitli senaryolar çerçevesinde örneklerle somutlaştırılabilir. Aşağıda bazı örnek olaylar üzerinden iletişim öğelerinin nasıl çalıştığını inceleyelim:
Örnek 1:
Senaryo: Selin ve Alper okul kantininde karşılaşırlar.
Selin: Yarın matematik sınavımız varmış.
Alper: Öyle mi? Haberim yoktu. Hemen çalışmaya başlasam iyi olacak.
Açıklama: Bu senaryoda Selin, iletiyi oluşturup gönderen (gönderici) kişidir. Alper ise iletiyi alan (alıcı) kişidir. İleti, matematik sınavının olduğunu belirtmektedir. İletinin aktarımı dil aracılığıyla yapılmıştır. İletişimin bağlamı ise okul kantinidir. Alper’in ders çalışmak için harekete geçmesi, geri bildirimdir. Bu durumda kod Türkçe dilidir.
Örnek 2:
Senaryo: Yusuf ve Kenan futbol oynarken bir iletişim kurarlar.
Yusuf: Oğlum, sen ortada yapamıyorsun be! Sağ kanada geç bakayım.
Kenan: Tamam abi, geçiyorum.
Açıklama: Bu iletişimde Yusuf gönderici, Kenan alıcıdır. İleti, Kenan’ın sağ kanada geçmesine dair bir talimattır. İletinin aktarımında yine dil kullanılmıştır. Bağlam, futbol sahasıdır. Kenan’ın talimata uyması ise geri bildirimdir.
Örnek 3:
Senaryo: Metin Bey telefonundan bir mesaj alır.
Mesaj: Facebook uygulaması için güncelleme yapılacaktır. Kabul ediyorsanız “TAMAM”a basınız.
Metin Bey, “TAMAM” butonuna tıklayarak uygulamayı günceller.
Açıklama: Burada gönderici cep telefonudur, alıcı Metin Bey’dir. İleti güncelleme bilgisidir. Kanal, yazılı metin (sms) olarak kullanılmıştır. Bağlam, elektronik ortamdır. Metin Bey’in onayı, geri bildirimdir. Kod ise yazılı mesajdır.
İletişim Öğelerinin Önemi
İletişim öğelerinin her biri, etkili bir iletişim sürecinin gerçekleştirilmesinde kritik öneme sahiptir. İletişim öğeleri arasında etkili bir denge ve uyum sağlandığında, iletişim süreci daha anlaşılır ve verimli hale gelir. Belirli bir bağlamda farklı iletişim öğelerinin etkin kullanımı, karşılıklı anlayışı artırır ve olası yinelemeleri önler.
Özellikle geri bildirimin önemi bu noktada vurgulanmalıdır. Geri bildirim, iletişimin amacı doğrultusunda gerçekleştirilen bir eylemdir ve iletişimin başarılı olup olmadığını gösteren en önemli göstergelerden biridir. Eğer alıcı iletiyi doğru şekilde anlamazsa, bu durum iletişim sürecinin başarısız olduğunu gösterir ve iletişim tekrar gözden geçirilmelidir.
Sonuç
Son olarak, iletişim öğeleri ve onların birbirleriyle etkileşimi, tüm iletişim süreçlerinin temel taşlarını oluşturmaktadır. Etkili bir iletişim kurmak için bu öğelerin farkında olmak ve onları uygun bir şekilde kullanmak, bilgi alışverişini kolaylaştırır ve beraberinde daha sağlam ilişkiler kurulmasını sağlar. Hayatın her alanında, iş yerinden sosyal hayata kadar bu iletişim öğeleri ile karşı karşıya geliriz. Dolayısıyla, bu öğelerin değerini anlamak, etkili bir iletişim kurmanın anahtarıdır.