5E Modelinin Temelleri
5E modeli, eğitimde etkin öğrenme ve öğretimi hedefleyen bir yaklaşımdır. Eğitim bilimlerinde önemli bir yer tutan bu model, öğrenme süreçlerini değerlendirirken sekiz deneyimi esas alır: Engagement (katılım), Exploration (keşfetme), Explanation (açıklama), Elaboration (derinleştirme) ve Evaluation (değerlendirme). Bu modelin temel amacı, öğrencilerin aktif katılımını sağlamak ve öğrenme süreçlerinde kalıcı bilgi oluşturmaktır.
Bu modelin arkasında ünlü eğitimci Jean Piaget’in kuramları yatmaktadır. Piaget, bireylerin deneyimleyerek ve gözlemleyerek öğrenmelerinin önemini vurgulamıştır. 5E modeli, özellikle bilim eğitiminde sıkça kullanılmaktadır ve öğrencilerin yeni bilgileri anlamalarını sağlamak için aktif etkinlikler önerir. Bu sayede öğrenciler, bilgiye ulaşma yollarını keşfederler.
5E Modeline Göre Ders Planı Hazırlama
5E modeli, ders planı hazırlarken her aşama için belirli yapılar önerir. Bu yapılar, öğretmenlerin öğrencilerine etkili bir öğrenme deneyimi sunmalarını sağlar. İşte 5E modeline göre hazırlanan bir ders planı örneği:
1. Giriş (Engagement): Bu aşamada öğretmen, öğrencilerin önceden sahip oldukları bilgileri değerlendirir ve onları yeni konuya motive eder. Örneğin, fen bilimleri dersinde kemikler üzerine bir konu işleniyorsa, öğretmen öğrencilerine ‘Kemiklerden başka vücutta harekete destek olan yapılar var mı?’ gibi sorular yöneltebilir.
2. Keşfetme (Exploration): Öğrencilerin aktif olarak katılım gösterdiği bu aşamada, gözlem yapma, deney yapma ve araştırma gibi etkinlikler bulunmaktadır. Öğretmen, öğrencilerin bulgularını keşfetmelerine yardımcı olur ve onların problem çözme becerilerini teşvik eder. Örneğin, matematik dersinde öğrencilere cetvelle eşyaları ölçtürmek ve sonuçlarını karşılaştırmalarını sağlamak; bu aşamanın pratik bir uygulamasıdır.
Açıklama Aşaması (Explanation)
Açıklama aşaması, öğrencilerin keşfettikleri bilgileri açıklamak için gün yüzüne çıktıkları bir süreçtir. Bu aşamada, öğretmen daha aktif hale gelir. Öğrenciler, keşfettikleri konularla ilgili düşüncelerini ifade ederken, öğretmen de bilimsel bilgi ve kavramları aktarır.
Örneğin, bir öğretmen, öğrencilere öncelikle cetvelle ölçüm hakkında ne anladıklarını sormalıdır. Ardından, ölçümde kullanılan kavramları — cm, mm gibi — tanıtarak toplu bir eğitim sağlar. Bu sayede öğrenciler not aldıkları bilgileri daha iyi anlamlandırır.
Derinleştirme (Elaboration) Aşaması
Derinleştirme aşaması, öğrencilerin yeni bilgileri uygulamaya dökmeleri ve geliştirdikleri kavramları daha ileri düzeyde ele aldıkları bir süreçtir. Bu aşamada, öğretmen öğrencilerin öğrendiklerini pekiştirmesine yardımcı olur. Öğrenciler, birbirleriyle fikir alışverişinde bulunarak, derslerdeki konuları derinleştirir ve tartışır.
Örneğin, bir öğrenci neden cetvelin önemli olduğunu tartışırken, bunu diğer derslerde — geometri veya fizik gibi — nasıl uygulayabileceğini belirtebilir. Bu süreç, bilgilerin pekiştirilmesine ve derinlemesine kavranılmasına vesile olur.
Değerlendirme (Evaluation) Aşaması
5E modeli sürecinin son aşaması olan değerlendirme, öğrencilerin öğrenme süreçlerini ve başarılarını belirlemeye yönelik bir uygulamadır. Bu aşamada öğretmen, öğrencilerin ne kadar ilerlediklerini değerlendirir. Geri bildirim sağlamak, istenen hedeflere ulaşma derecelerini belirlemek için belirtilen kriterler kullanılır.
Öğretmen, öğrencilerin belirlediği hedefler doğrultusunda ilerlemelerini kaydeder ve gelecekteki öğrenme hedeflerini belirlemek için öğrencilere rehberlik eder. Bu süreç, öğrencilere nerede durdukları ve ne kadar ilerledikleri hakkında net bir bilgi sağlar.
Değerlendirme aşaması, hem formel (test ve sınavlar) hem de informal (gözlem ve değerlendirme formları) yollarla yapılabilir. Bu çeşitlilik, öğretmenin farklı öğrenciler için daha uyumlu ve etkili değerlendirme yöntemleri geliştirmesine olanak tanır.
5E Modeli Ders Planı Örneği
Öğretmenler tarafından 5E modeli ders planı örneği Word veya benzeri bir metin işleme programında hazırlanabilir. Aşağıda temel bir çerçeve sağlanmıştır:
DERS:
SINIF:
ÖĞRENME ALANI:
ARAÇ-GEREÇ:
SÜRE:
- GİRİŞ:
- KEŞFETME:
- AÇIKLAMA:
- DERİNLEŞTİRME:
- DEĞERLENDİRME:
Bu şablon, öğretmenin ders sürecini planlamasına ve her aşama için gerekli materyalleri belirlemesine yardımcı olur.